خویشتن پنهان: شرح ده نکته ازمعرفت نفس صفحه 19

ارزیابی کنند. آیت الله ملکی تبریزی«رحمهالله علیه» در کتاب لقاءالله می فرمایند: «افرادی که انواری از اسرار هستی بر دل آنان تابیده و برخی از حجاب های ظلمانی را کنار زده اند باید به فکر معرفت نفس باشند تا همه ی حجاب های ظلمانی، حتی حجاب خیال و صورت ها کنار رفته و حقیقت شان بی ماده و صورت برای آنان تجلی کند».(1)

آیت الله حسینقلی همدانی«رحمهالله علیه»؛ استادِ آیت الله ملکی تبریزی در روش سلوکی خود از طریق معرفت نفس می فرمایند: «اگر انسان تجلی حقیقت خود را به نورانیت و بدون صورت و حدّ ببیند راه ترقیات به سوی عوالم عالیه را پیدا کرده، هر قدر سیر کند اثرش را حاضر خواهد یافت.»(2)

آیت الله ملکی در نامه ای که به حاج شیخ محمد حسین اصفهانی می نویسد در شرح روش سلوکی استاد خود می گوید: «برای مبتدی می فرمود در مرگ فکر کن تا آن وقتی که از حالش می فهمیدند فی الجمله استعدادی پیدا کرده، آن وقت به عالم خیالش ملتفت می کردند، برای چند روزی هم در طول روز و شب در این فکر کند که بفهمد هر چه خیال می کند و می بیند خودش است و از خودش خارج نیست، اگر این را ملکه می کرد خودش را در عالم مثال می دید و حقیقت عالم مثالش را می فهمید»(3)

مباحث معرفت نفس چنین جایگاهی دارد که انسان متوجه می شود هرچه می بیند در نفس اوست و اگر انسان به صورتی حضوری متوجه این امر شود می تواند استاد خودش باشد و با خود به بهترین نحو تعامل کند، به طوری که اگر از مقصد خود و اُنس با معانی عقب افتاد می فهمد و فقط به ظاهر اعمال راضی نیست چون همواره به وجه پایدار خود نظر دارد.

در دنیای اطراف ما پایدارترین پایدارها خودمان هستیم که هرگز از آن نمی توانیم جدا باشیم حتی موقعی که خواب هستیم و از همه ی آنچه اطراف مان می گذرد بی خبریم، خودمان هستیم که خوابیده ایم، با همه ی آن فکرها و خیال ها. به گفته ی مولوی:

چون

خیالی آمد و در تو نشست

هر

کجا که می گریزی، با تو هست

تو

نتانی زان خیالت وارهی

یا

بخُسبی تا از آن بیرون جهی