خویشتن پنهان: شرح ده نکته ازمعرفت نفس صفحه 283

برای ورود به قبر تحصیل آمادگی بکند...». یا می فرمایند: «وقتی میت را به طرف قبر آوردی با آرامی و از جانب پاها او را وارد قبر بکن» (1) یا این که می فرمایند: « در حین گذاشتن او در قبر برای او از خداوند طلب رحمت و مغفرت کنید».

بهشت برزخی؛ باب بهشت موعود

این که در روایات داریم چون متوفی از عهده ی سؤالات مَلَکین برآمد، برای او دری از درهای بهشت باز می شود «یَفْتَحانِ لَهُ باباً اِلیَ الْجَنَّهِ» به معنی باز شدن درِ بهشت در عالم قبر و برزخ به روی انسان صالح است. این بهشت، نازله ای از بهشتِ قیامتی است و نعمت های بهشتی به تناسب نظام برزخی به او روی می آورند و در مسیری قرار می گیرد که او را به سوی بهشت موعود پیش می برد. همین حالت به صورت بر عکس، برای کسی است که از عهده ی سؤالات مَلَکین بر نیامده است و لذا می فرماید: «یَفْتَحانِ لَهُ باباً اِلیَ النّار»(2) برای او دری از درهای آتش باز می شود. و لذا کسی که در جهنمِ برزخی قرار می گیرد در حقیقت باب جهنم موعود به روی او باز شده است و به تناسب نظام برزخی از عذاب های جهنم معذب می گردد و به سوی آن جهنم حرکت می کند و همه ی این حالات بر نفس ناطقه ی او می گذرد که همه ی حقیقت اوست.

از حضرت صادق علیه السلام داریم:«اِذا دَخَلَ الْمُؤمِنُ قَبْرَهُ کانَتِ الصّلوهُ عَنْ یَمینِهِ، وَالزَّکوهُ عَن یَسارِهِ، وَالْبِرُّ مُطِلُّ علیه. قالَ: فَیَتَنَحَّی الصّبرُ ناحیهً. فَاِذا دَخَلَ عَلَیهِ الْمَلَکانِ اللّذانِ یَلیان مُسائَلَتَهُ قالَ الصّبرُ لِلصّلوه و الزّکاهِ وَ الْبِرِّ: دوُنَکُم صاحِبَکُمْ فَاِنْ عَجَزْتُمْ عَنْه فَاَنَا دُونَهُ»(3) وقتی که مؤمن به قبر داخل شد، نماز او در جانب راست و زکات او در جانب چپ او قرار گرفته و کارهای خیر او بر او اشراف دارد. حضرت در ادامه فرمودند: پس صبر از او فاصله گرفته در جانبی قرار می گیرد. وقتی ملکین جهت سؤال، بر او وارد شدند، صبر او به نماز و زکات و کار خیر او می گوید از صاحب خود محافظت کنید و اگر چنانچه شما عاجز شدید من او را حفظ می کنم.

به طوری که ملاحظه می کنید همان طور که نماز و زکات و صبر، انسانِ مؤمن را در دنیا حفظ می کنند، در برزخ نیز در مقابل ملکین به کمک او می آیند و تجسم می یابند و این به