خویشتن پنهان: شرح ده نکته ازمعرفت نفس صفحه 298

1- سوره ی حجر، آیات 29 و 28.

2- الإحتجاج طبرسی، ج 2، ص 323.

3- سوره ی نحل، آیه ی 2.

4- بحار الأنوار، ج 25، ص 64.

جبرئیل است و بنا به قول امام صادق علیه السلام به محمد بن عباس: «الرُّوحُ خَلْقٌ أَعْظَمُ مِنْ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ کَانَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یُخْبِرُهُ وَ یُسَدِّدُهُ وَ هُوَ مَعَ الْأَئِمَّهِ علیهم السلام یُخْبِرُهُمْ وَ یُسَدِّدُهُم»(1) روح مخلوقی است بزرگ تر از جبرئیل و میکائیل که پیوسته با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بود، به او اطلاع می داد و محافظ آن جناب بود . او نیز در خدمت ائمه علیهم السلام هست، به آن ها اطلاع می دهد و محافظ آن ها است.

ثالثاً: قرآن می فرماید: «قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی»(2) بگو روح از «امر» پروردگار من است و آیه ی 82 سوره ی مبارکه ی «یس» در رابطه با مقام «امر» می فرماید: «انّما اَمْرُهُ اِذا اَرادَ شَیْئاً اَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُون» یعنی روح که از امر خداوند است نحوه ی ایجاد آن طوری است که همین که می گوید بشو، می شود و دارای وجود تدریجی نیست. یعنی «امر»ِ خدا آن است که چون اراده کند چیزی را ایجاد کند، می گوید: «بشو»، و می شود. پس روح -که از امر الهی است- نظام مادی و ترکیبی و تدریجی ندارد.

رابعاً: از آنجایی که بدن انسان اصل انسان نیست و خداوند می فرماید پس از تعادل بخشیدن به بدن او، از روح خود در آن دمیدم. پس اصل اساسی انسان، همین روح است و حقیقت انسان را همین روح تشکیل می دهد که پرتوی از آن روحی است که فوق ملائکه است.

خامساً: این سوی دنیاییِ انسان «اَسفل سافلین» و مقام بدن و ماده است و آن سوی انسان، روح است و مقامی که فوق ملائکه است و لذا انسان ها از جهت روحِ خود به مقام قرب الهی نزدیک اند، ولی به واسطه ی جسم خود -که از گِل آفریده شده- از آن مقام دورند، حال هرطرف را انتخاب کنند، آنجایی خواهند شد.

مقام بینابینی انسان

3- با توجه به این که قرآن فرمود: «ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلینَ»(3) می فهمیم آخرین و پایین ترین مرتبه و منزلِ روح، جای گرفتن در بدنِ تسویه شده و تصفیه شده از موانع نفخه ی روح است که در این مرتبه آن قدر روح تنزّل یافته است که تقریباً از آن مقام اصلی اش بی خبر شده و فراموش کرده اصل و منزل اصلی اش کجاست.