خویشتن پنهان: شرح ده نکته ازمعرفت نفس صفحه 52

که این ها ابزارهایی هستند در اختیار نفس ولی هیچ نقشی در این که من خودم را دست و پاهایم بدانم ندارند و بدون دست و پا، من خودم خودم هستم. در همین راستا اگر همه ی تن انسان هم از نفس او جدا شود هیچ چیزی از حقیقت انسان کاسته نمی گردد و ابداً انسان احساس نمی کند از نفس او چیزی کم شده است. بعداً روشن می شود که وقتی آدمی می میرد می بیند که می میرد و حقیقت خود را در عالمی دیگر به خوبی احساس می کند و چیزهایی که با این چشم در این دنیا نمی دید آنجا می بیند.

ادراکات، مخصوص «من» است، نه «تن»

پس از این که روشن شد اعضاء بدن ابزارهایی است در اختیار نفس ناطقه یا «منِ» انسان، نباید نقش این ابزارها را بیش از آنچه هستند دانست. آیا احساس شما آن است که چشم شما می بیند یا شما با چشمتان می بینید؟ می خواهیم بگوییم تمام ادراکات، مثل شنیدن و دیدن و فکر کردن همه مربوط به نفسِ انسان است و از آن جایی که «تن»ِ انسان «ابزار» نفس است، تمام اعضاءِ آن مثل چشم و گوش و مغز، ابزار نفس می باشند و در واقع «من» با چشمم می بینم و این طور نیست که چشم در اصل رؤیت من نقش داشته باشد. چشم مثل تلسکوپ است؛ که من به وسیله ی آن ستاره ها را رصد می کنم، همان طور که تلسکوپ در دیدن ستاره نقش ابزار را دارد، چشم هم در دیدن اشیاء همین نقش را داراست.

وقتی گفته می شود همه ی ادراکات مخصوص نفس است؛ به این معنا است که بینایی و شنوایی مخصوص نفس اند منتها انسان در عالم ماده با ابزاری به نام گوش می شنود و با ابزاری به نام چشم می بیند ولی در عالم برزخ، دیگر محدود به این اعضاء نیست چون ذات خودش بینا و شنوا است. ملاحظه کرده اید که در هنگام خواب دیدن، در عالم خواب، هم چشم دارید و می بینید و هم گوش دارید و می شنوید در حالی که چشم و گوشِ بدن در رختخواب است و نه چیزی می بیند و نه چیزی می شنود. به گفته ی مولوی:

مَردْ

خفته، روحِ او چون آفتاب

وز

فلک تابان و تن در جامه خواب

عرض شد در روش معرفت نفس - چون قصد ما این است که با حقایق مأنوس شویم- سعی می شود موضوعات مطرح شده را به تجربیات خود ارجاع دهیم و به همین جهت بحث را بیشتر با مثال جلو می بریم. شاید برایتان پیش آمده باشد که سر کلاس نشسته اید و دارید به سخنان استاد گوش می دهید و در حال دیدن او هستید، یک مرتبه می روید در عالم «رؤیا و خیال» و در