شناخت نامه حضرت خدیجه علیها السلام جلد 2 صفحه 126

خرما را نصف می کردند.

خدیجه علیها السلام در این سه سال هیچ گاه همسرش را تنها نگذاشت و مانند همیشه با مال خود به یاری او شتافت. خدیجه علیها السلام تمام ثروت خود را در جریان شعب خرج کرد تا جایی که گفته می شود بعد از محاصرۀ اقتصادی دیگر ثروتی نداشت. او علاوه بر این که ثروت خود را در این راه صرف کرد، از خویشان خود نیز خواست که در فرصت پیش آمده به مسلمانان کمک کنند. از جمله افرادی که مسلمانان را یاری کردند، می توان حکیم بن حزام، برادرزادۀ خدیجه علیها السلام و ابوالعاص، داماد خدیجه علیها السلام و همسر رقیّه را نام برد. حکیم بن حزام گاهی نیمه شب ها مقداری گندم و خرما بر شتری می گذاشت و تا نزدیکی شعب می برد. آن گاه افسار شتر را بر گردنش می آویخت و آن را رها می کرد تا به مسلمانان برسد.

این سختی ها ادامه داشت تا این که سرانجام پیک وحی پیام آورد موریانه، عهدنامۀ قریش را خورده است و تنها کلمۀ «بِسْمِکَ اللّهُمَّ» باقی مانده است. پیامبر(صلی الله علیه و آله) جریان را به ابوطالب علیه السلام خبر داد. این گونه بود که محاصرۀ اقتصادی مسلمانان به پایان رسید و مسلمانان به ویژه خدیجه علیها السلام و ابوطالب علیه السلام در این امتحان الهی سربلند و پیروز شدند.(1)

محمّد صلی الله علیه و آله در سوگ خدیجه علیها السلام

خدیجه علیها السلام سه سال رنج و مشقّت شعب را تحمّل کرد که می توان آن را اوج فداکاری او در خدمت به اسلام به شمار آورد. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)، همواره از این فداکاری خدیجه علیها السلام یاد می کرد و او را به خاطر این ایثار و از خود گذشتگی می ستود.

پس از آن که مسلمانان از شعب خارج شدند، مدّتی نگذشت که ابوطالب علیه السلام، عموی مهربان و وفادار پیامبر(صلی الله علیه و آله) درگذشت و حضرت محمّد(صلی الله علیه و آله) را در حزن و اندوه فروبرد. پس از ابوطالب علیه السلام، خدیجه علیها السلام پشتیبان و همراه پیامبر(صلی الله علیه و آله) بود، ولی او نیز اندکی بعد بیمار شد و درگذشت.

این بانوی گرانقدر در دهم رمضان سال دهم بعثت؛ یعنی حدود سه سال قبل از هجرت