شناخت نامه حضرت خدیجه علیها السلام جلد 2 صفحه 371

حکیم بن حزام گاهی شب ها گندم، خرما و حتی البسه بر شتری حمل کرده و تا دهانۀ شعب می بردند و آن جا افسار شتر را دور گردنش می پیچیدند و رها می کردند. البته گاهی همین مساعدت موجب گرفتاری آنان نیز می شد.(1)

این محاصره در سال سوم به اوج خود رسید؛ به طوری که گفته شد علف نیز دیگر در شعب یافت نمی شد. خدیجه علیها السلام از گرسنگی مشک خشکیده ماست را می مکید و پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) سنگ بر شکم می بست و کودکان که در میان آنان فاطمه علیها السلام خردسال نیز وجود داشت، از گرسنگی بی تابی می کردند. قریش حتی جلوی دادوستد با آنان را نیز گرفته بود. بلاذری می نویسد: «خدیجه به زَمَعَه بن اسود اسدی از طایفۀ خود پیام فرستاد که ابوجهل مانع از خرید ما می شود. زمعه نیز به ابوجهل پرخاش کرد و از سران قریش خواست تا مقابل ابوجهل بایستند.»(2)

این حوادث و شدت عمل قریش چون ذره ای از صبر و بردباری مسلمانان نکاست، سبب شد گروهی تحت تأثیر قرار بگیرند و تصمیم به لغو محاصره را عملی کنند.

به نظر عده ای از مفسران، آیۀ هشت سوره ضحی به حمایت های مالی خدیجه علیها السلام اشاره دارد که می فرماید: «ای پیامبر! آیا تو را نیازمند نیافت، پس بی نیاز و توانگرت ساخت.»(3) تأثیر حمایت های مالی خدیجه علیها السلام به حدّی بود که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)، بعدها آن را ستود و فرمود: «هیچ ثروتی به اندازه ثروت خدیجه برایم سودمند نبود.»(4)

وفات خدیجه علیها السلام

اندک زمانی پس از شکست محاصرۀ اقتصادی؛ خدیجه علیها السلام در رمضان سال دهم بعثت(5) به

1- . ر. ک: ابن اسحاق، ابو عبداللّه محمّد، کتاب السیر والمغازی، ص 161؛ ابن هشام حمیری، ابومحمد عبدالملک، السیره النبویه، ج 1، ص 379؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج 1، ص 127.
2- . بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الأشراف، ج 1، ص 234.
3- . ر. ک: طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ذیل آیه.
4- . مجلسی، محمّدباقر، بحار الأنوار، ج 19، ص 63.
5- . ابن سعد واقدی، ابوعبداللّه محمّد، الطبقات الکبری، ج 8، ص 18.