عرفان اسلامی جلد 4 صفحه 349

بنگرد ؟! قرآن و روایات برای درک هیبت و جلال و عظمت حضرت حق ما را دعوت به تماشای آثار می کنند که آثار گوشه ای بسیار از عظمت حضرت عظیم است.

شاید با دیدن آثار بتوان همت را بالاتر برده و برای دیدن بزرگی آن بزرگ با چشم دل به کوشش برخیزیم که بلند همتی از صفات برجستۀ نفس ناطقۀ قدسیّه است.

علوّ همّت و عظمت روح

اشاره

مرحوم الهی در توضیح فصل سی و سوّم«فصوص الحکم»معلم ثانی ابو نصر فارابی در آثار نفس ناطقه می فرماید:

یکی از صفات نفس ناطقۀ قدسیّه صفت نباهت و بلند همتی است،در جهان هرکس به هر مقامی رسید،از نظرِ بلند و همت عالی رسید.

روح بزرگ همیشه به امور عالی و کارهای ستوده و استعلای معنوی و محاسن بزرگی آمیخته است و هرگز به پستی همت و قبایح و زشتی های اخلاقی و دنائت و ذلت برای نیل به مقاصد خود تن در نخواهد داد و این نیروی عالی خوی نفوس مستعلیه است و از خواص این خلق و این قوه جود و سخاوت و احسان به خلق است و کریم النفس و با شجاعت و غیرت و عزت نفس زیستن است.

و هرچه انسان همتش عالی تر است،مال و جاه دنیای بی ثبات در نظرش بی قدرتر است،بدین جهت اگر غنی است سخی و اگر فقیر است صبور می باشد و در هر حال فقر و غنا خود را بزرگ می داند و در عین بزرگی با کوچک و بزرگ خلق تواضع و فروتنی می کند و با فقیران با ایمان و مستمندان با علم و معرفت متواضع تر خواهد بود و هرگز به چشم حقارت به کس نمی نگرد.

از کلمات امیر المؤمنین علیه السلام است: