عرفان اسلامی جلد 9 صفحه 162

حزب شیطانند،آگاه باش که حزب شیطان یقیناً همان زیان کارانند !

[ مِنَ الْجِنَّهِ وَ النّٰاسِ ] (1).

از جنّیان و آدمیان.

خواطر و وساوس

عارفان بزرگ در این زمینه می گویند:

آنچه اندر خاطر پدید آید متعارف است میان خلق و کس این را منکر نیست و این از جمله ضرورات است که هیچ کس از این خالی نباشد.

و خاطر نام است مر چیزی را که بر دل بی قصد بگذرد و عامه همه را خاطر خوانند و نزدیک این طایفه خاطر آن است که از حق تعالی پدید آید و آنچه از دیو پدید آید وساوس باشد و آنچه از نفس پدید آید هواجس باشد.

بزرگان گفته اند:

میان خواطر و وساوس و هواجس کسی فرق تواند کردن که لقمۀ وی حلال باشد،اما آن کس که حرام خورد خاطر وی وساوس باشد و خاطر نباشد و آن که غذای وی شبهت باشد خاطر با وساوس آمیخته باشد و آن که لقمه وی حلال باشد خواطر وی همه درست باشد،اما دیو مر او را نیز وسوسه کند و هواجس نفسانی مر او را نیز باشد،اما فرق تواند کردن میان خواطر و وسواس تا بر خاطر کار کند و وسواس و هواجس از خویش دفع کند.

مجاهد مقری گوید:

پیش ابو عمرو بن علاء بودم و او هرگز به اختیار خود امامت در نماز نکردی،در