عرفان اسلامی جلد 9 صفحه 218

[ فَمَنْ اعْجَبَ بِنَفْسِهِ فی فِعْلِهِ فَقَدْ ضَلَّ عَنْ مَنْهَجِ الرَّشٰادِ وَ ادَّعیٰ مٰا لَیْسَ لَهُ؛وَ الْمُدَّعی مِنْ غَیْرِ حَقٍّ کٰاذِبٌ وَ انْ أخْفیٰ دَعْواهُ وَ طٰالَ دَهْرُهُ فَاِنَّ أوَّلَ ما یَفْعَلُ بِالْمُعْجِبِ نَزَعَ مٰا اعْجَبَ بِهِ لِیَعْلَمَ أنَّهُ عٰاجِزُ حَقیرٌ وَ یَشْهَدَ عَلیٰ نَفْسِهِ بِالْعَجْزِ لِتَکُونَ الْحُجَّهُ عَلَیْهِ أوْکَدَ کَمٰا فَعَلَ بِاِبْلیسَ ]

نتیجۀ عجب

امام صادق علیه السلام در دنباله روایت می فرماید:

هر کس به هر برنامۀ خود عجب کند و بر دیگران فخر بفروشد،بدون شک از راه راست گمراه شد و مرتبه ای زیاده از حدّ خود ادعا کرده،چرا که کبر و آقایی ردای الهی است و سزاوار مرتبه خدایی است که از جمیع نقایص بری است،نه لایق مرتبۀ امکانی که به اکثر عیوب معیوب و به اکثر نقایص موسوم است و هر کس چنین دعوا کند در دعوی خود کاذب است،هر چند ادعای خود را به کسی اظهار نکند و هر چند زمان طولانی بر او بگذرد،حاصل آن که:تا از آن دعوای باطل و اعتقاد فاسد برنگردد و توبه و رجوع نکند،به آن اعتقاد آثم و به آن دعوا معاقب و معاتب است.

از ابن سماک نقل می کنند که هر روز به نفس خود خطاب می کرده و می گفته است: