عرفان اسلامی جلد 9 صفحه 319

[ فَاِنَّ النَّوْمَ أخُ الْمَوْتِ فَاسْتَدِلَّ بِهٰا عَلَی الْمَوْتِ الَّذی لٰا تَجِدُ السَّبیلَ الَی الْاِنتِبٰاهِ وَ الرُّجُوعِ الیٰ اصْلاحِ مٰا فٰاتَ عَنْکَ ]

خواب،برادر مرگ

خواب،منبّهی است اهل بصیرت را از برای موت و تأیید قوی است از برای ثبوت معاد.

بدون شک خواب برادر مرگ است،چنان که در مرگ تعطیل حواس و قوای آدمی است،خواب نیز چنین است،یا آن که به اعتبار قرب و نزدیکی خواب به موت فرموده اند:خواب برادر مرگ است،چرا که در عالم خواب علاقۀ روح به بدن کم می شود و در تعلق قوی گرفتن به بدن و بیدار شدن محتاج رخصت است که اگر از جناب احدیت مرخص شود و تعلّق به بدن گیرد بیدار شود و گرنه بالکلّیه قطع تعلّق نماید،آن هنگام است که انسان مرده.

حکیم علی الاطلاق به حکمت کاملۀ خود خواب را نمونۀ مرگ کرد،تا اهل بصیرت استدلال کنند از خوابی که شبیه به موت است و امکان بیداری در آن هست به موتی که خداوند امکان بیداری از آن را در قیامت قرار داده و هر کس خویش را اصلاح نکرده باشد بعد از بیداری از مرگ جای اصلاح ندارد و آنچه برای او ظهور می کند پشیمانی و ندامت و حسرت و اندوه است.

روی این حساب،از پس هر بیداری تصور کن از خواب غفلت برخاسته ای پس