عرفان اسلامی جلد 12 صفحه 106

چه نیکوست همۀ ما خود را براساس معارف الهیّه تبدیل به منبع خیر و کرامت کنیم و در بین جامعه به عنوان انسانی مشکل گشا و طبیبی شفابخش و گره گشایی عاشق جلوه کنیم که پشیمانی بعد از فساد سودی ندارد و غم روز فقر و نداری را پایان نیست.

نظر ملّا صدرا در صلاح و فساد انسان

این حکیم بزرگ در کتاب با ارزش«مفاتیح الغیب»می گوید:

انسان از میان تمامی موجودات اختصاص به یک ویژگی خاص دارد که آن قدرت سیرش در حالات مختلف و گردیدنش به گونه های گوناگون و صورت پذیریش به تمام صورت ها و خوها است،برعکس دیگر موجودات؛زیرا موجودات دیگر هر یک را به اندازه ای و مرزی معین و مرتبه و مقامی مخصوص فرا گرفته است و هرکس به حال انسان از نخستین مراحل پدید آمدنش،تا همین جایی که مردمان در آن مقام دارند توجه نماید،می یابد که انتقالات و دگرگونی های بسیاری داشته است.

نخست آن که مدّت زمانی بر او گذشت که چیز قابل ذکری نبود و آن پست ترین حالات و پایین ترین مراتب است؛زیرا پست تر از نبودن و عدم چیزی نیست و این مرتبۀ هیولایی بودن اوست که قوۀ خالص و پوشیدگی محض او بوده است،سپس کمی از این مقام فراتر رفته و نخستین صورتی که بر او پوشیده شده و عریانی او را می پوشاند،صورت مقداری و بعد از آن صورت عنصری،سپس صورت جمادی است که همان صورت منی و نطفگی بوده که از جهت سستی و ضعف پست ترین خلق خداست،سپس به سوی نباتی و بعد از آن حیوانی بالا می رود،به آن خداوند در آیات متعددی اشاره کرده و می فرماید:او را شنوا و بینا گردانیدیم و آن نخستین