- باب 75 در توکل 1
- اشاره 1
- توکّل در قرآن 6
- توکل در روایات 9
- اشاره 17
- حقیقت اخلاص 19
- هلاکت انسان 22
- مرز اخلاص 24
- اشاره 24
- راه رسیدن به اخلاص 25
- اشاره 26
- اخلاص در قرآن 26
- مقام مخلصان در قرآن 29
- حکایتی در اخلاص 31
- اخلاص در روایات 32
- اخلاص در نزد عرفا 34
- اشاره 37
- شناختن جهل 39
- غفلت از عیوب 40
- کلید جهل و علم 42
- مرز جهالت 43
- اشاره 44
- مصافحه با برادران دینی 46
- اشاره 48
- حقیقت توبه 50
- وجوب توبه 52
- توبه در قرآن 54
- اشاره 54
- شأن نزول 55
- توبه در روایات 57
- اشاره 57
- توبۀ یهودی 61
- توبۀ واقعی 63
- شرایط توبه 64
- انواع توبه 66
- اشاره 69
- جهاد با نفس 72
- راه بهشت 75
- بی توجهی به دنیا 76
- منشأ تمام لغزش ها 77
- اشاره 78
- عبادات ظاهری و باطنی 78
- عبادات ظاهری 79
- عبادات باطنی 80
- نسخۀ شفابخش 82
- گفتاری از صدر المتألهین در تزکیۀ نفس 84
- مسائل ملکوتی در محور نفس 85
- راه رشد و کمال نفس 88
- عقل و نفس 92
- ملامت نفس 94
- اشاره 96
- فساد ظاهر و باطن 99
- منشأ فساد 101
- غفلت از خدا 103
- خطر فساد باطن 104
- نظر ملّا صدرا در صلاح و فساد انسان 106
- راه های نجات از فساد 109
- اشاره 111
- تقوا یا عالی ترین حقیقت 114
- تقوا در انبیا و امامان معصوم علیهم السلام 117
- نصیحت گنهکار 120
- منافع تقوا 121
- تقوا از دیدگاه عارفان 125
- اشاره 129
- عمل اهل شریعت 129
- عمل اهل طریقت 130
- عمل اهل حقیقت 131
- تقوا در قرآن مجید 133
- تقوا در روایات 138
- مَثَل تقوی 143
- تقوا در عبادات 145
- اشاره 147
- حقیقت مرگ 150
- زنده شدن مردگان 153
- زاد و توشۀ آخرت در قرآن مجید 156
- زاد و توشۀ آخرت در روایات 158
- اشاره 163
- مرگ عباد شایسته 163
- احتضار مؤمن 167
- مؤمن در عالم برزخ 169
- برزخ و مقامات اهل دل 176
- اشاره 176
- ملا مهدی نراقی و برزخ 176
- مسئله ای دیگر از عالم برزخ 177
- حاج میرزا خلیل تهرانی در برزخ 178
- مجلسی رحمه الله و حاج میرزا محمود شیخ الاسلام در برزخ 178
- اشاره 181
- خشنودی باهیه در برزخ 181
- مرگ ستم پیشگان 184
- اشاره 184
- مرگ ستم پیشگان در قرآن 185
- مرگ ستم پیشگان در روایات 190
- کشف برزخی برای محدّث قمی 193
- کشف برزخی برای آقا سید جمال الدین گلپایگانی 194
- توجه به مرگ 197
- یاد مرگ 199
- اشاره 201
- مسئلۀ حساب 203
- وضع محاسبات در قیامت 206
- اشاره 206
- 2-سریع الحساب 208
- اشاره 208
- معانی حسنه در روایات 209
- 3-حساب یسیر 210
- 5-سوء حساب 211
- 4-حساب شدید 211
- اشاره 213
- محاسبۀ اعمال 213
- سالک و محاسبۀ سه اصل 216
- کمّیّت و کیفیت اعمال 220
- اشاره 222
- حسن ظنّ 224
- سوء ظن در قرآن مجید 226
- اشاره 226
- سوء ظن در روایات 228
- حسن ظن به خداوند متعال 231
- اشاره 233
- مؤمن آل فرعون و تفویض امور به حق 238
- معنای عرفانی تفویض 241
- درجات تفویض 241
- اشاره 241
- ترکیب تفویض 244
- اشاره 246
- حقیقت یقین 249
- مراتب یقین 251
- یقین و توکل 253
- اشاره 255
- حقیقت خوف و رجا 258
- خوف مؤمن 260
- نصیحت اویس قرن دربارۀ خوف 262
- اشاره 264
- رضا و خشنودی از حق 265
- اشاره 267
- رضا از دیدگاه عرفان 267
- علم به رضا 270
- رضا در روایات 273
- رضایت به محبوب و مکروه 277
- اشاره 279
- ابتلا و آزمایش 281
- ستایش خداوند بعد از ابتلا 283
- صبر در بلا 285
- اشاره 289
- حقیقت صبر 292
- صبر در قرآن مجید 293
- صبر در روایات 297
- اشاره 301
- صبر در آیینۀ عرفان 301
- اقسام صبر 302
- درجات صبر 303
- معنای صبر و جزع 304
- صابران واقعی 306
- صبر یک زن برای خدا 307
- اشاره 309
- حزن شعار اهل عرفان 311
- حزن عارفان 313
- اشاره 315
- حقیقت حیا 316
- اشاره 317
- تبدیل سیئه به حسنه 318
- حیا ریشۀ ایمان 320
- مراحل حیا 322
- اشاره 324
- مسئلۀ دعوی کاذب و صادق 326
- مدّعی صادق 328
- اشاره 329
- عرفان و معرفت و عارف 330
- معنای معرفت 332
- اشاره 332
- وظایف عارف 333
- اشاره 334
- عشق به حق 336
- عشق یا بهترین میوۀ عالم ملکوت 338
- حقیقت عشق 341
- خالص ترین مردم 343
- آتش عشق خدا 344
- اشاره 346
- رفاقت در راه خدا 348
- رفاقت های غیر الهی 349
- اشاره 350
- شوق لقای الهی 352
- پنج تکبیر فنا 354
- اشاره 355
- حقیقت حکمت 357
- نشانه های حکیم 359
- اشاره 360
- حقیقت عبودیت 363
- انسان در کرسی آفرینش 364
- استعدادهای شگرف انسان در عرصۀ معنویت 367
- تفسیر عبودیت 375
- اشاره 378
- تعامل با خدا 378
- تعامل با نفس 379
- تعامل با خلق 379
- تعامل با دنیا 380
وادی السّلام نجف رفتم،برای فرار از گرما به زیر طاقی نشستم،عمامه را برداشته و عبا را کنار زدم که قدری استراحت کرده برگردم،در این حال جماعتی از مردگان با لباس های پاره و مندرس و وضعی بسیار کثیف به سوی من آمدند و از من طلب شفاعت می کردند که وضع ما بد است،از خداوند بخواه ما را عفو کند !
من به ایشان پرخاش کردم و گفتم:هرچه در دنیا به شما گفتند گوش نکردید و حالا که کار از کار گذشته طلب عفو می کنید ؟ بروید ای مستکبران،سپس فرمودند:این مردگان شیوخی از عرب بودند که در دنیا مستکبرانه زندگی می کردند و قبورشان در اطراف قبری بود که من روی آن نشسته بودم ! !
این بود شمه ای از احوال متکبّران و ستم پیشگان در عالم برزخ و امّا آنچه در قیامت به عنوان جزای عمل خواهند دید در این جزوه قابل بازگو کردن نمی باشد، شما می توانید در این زمینه به آیات مربوط به قیامت کفار و معاندان و روایات بسیار مهمی که از اهل بیت طاهرین علیهم السلام رسیده مراجعه کنید.
من بلبل عشق تو در این گلستانم***آتش زند داغ فراقت آشیانم
مرغی شکسته بالم از بیداد صیّاد*** رحم ای خدای دادگر بر جسم و جانم
آواره ام در کوه و صحرای فراقت*** موسی صفت جویای خضر بی نشانم
هفتاد رفت از عمر و دل را دنیی دون ***گیرد به بازی باز و پندارد جوانم
آه از شب تار فراقت ماه رویا*** کو روز وصلت تا به شادی جان فشانم
خون شد دلم از جور و بیداد زمانه*** مژده بده وصلی که آساید روانم
نتوان ز صیّادان در این صحرا شد ایمن***الّا که بخشد چشم پرنازت امانم
آزادی و امن و سلامت خواهی ای دل ***در ملک عشق است و دیار دلستانم
گاهی الهی را ز غم چون شمع سوزد*** سازد دل پروانه بی تاب و توانم(1)
[ ذِکْرُ الْمَوْتِ یُمیِتُ الشَّهَواتِ فِی النَّفْسِ وَ یَقْطَعُ مَنابِتَ الْغَفْلَهِ وَ یُقَوِّی الْقَلْبَ بِمَواعِدِ اللّهِ تَعالی وَ یُرِقُّ الطَّبْعَ وَ یَکْسِرُ اعْلامَ الْهَویٰ وَ یُطْفِئُ نارَ الْحِرْصِ وَ یُحَقِّرُ الدُّنْیا.
وَ هُوَ مَعْنیٰ ما قالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله:فِکْرُ ساعَهٍ خَیْرٌ مِنْ عِبادَهِ سَنَهٍ وَ ذلِکَ عِنْدَ ما یَحِلُّ اطْنابَ خِیامِ الدُّنْیا وَ یَشُدُّها فِی الْآخِرَهِ.
وَ لا یَشُکُّ بِنُزولِ الرَّحْمَهِ عَلیٰ ذِکْرِ الْمَوْتِ بِهٰذِهِ الصِّفَهِ وَ مَنْ لا یَعْتَبِرْ بِالْمَوْتِ وَ قِلَّهِ حیلَتِهِ وَ کَثْرَهِ عَجْزِهِ وَ طولِ مُقامِهِ فِی الْقَبْرِ وَ تَحَیُّرِهِ فِی الْقِیامَهِ فَلا خَیْرَ فیهِ ]
توجه به مرگ
در پایان این بخش به ترجمۀ اصل روایت باب مرگ که از«مصباح الشریعه»نقل شد عنایت کنید:
توجه به مرگ از بین برندۀ شهوات غلط نفس و ریشه کن کنندۀ علل غفلت از حق و تقویت کنندۀ دل به مواعید حق و نرم کنندۀ طبع و شکنندۀ آثار هوا و خاموش کنندۀ آتش حرص و بی اعتبار کنندۀ قدر دنیا در نظر انسان است و همین است تفسیر کلام رسول خدا صلی الله علیه و آله که فرمود:
یک ساعت فکر از یک سال عبادت بهتر است و آن فکر مردن و کوچ کردن از دنیا به آخرت و برکندن خیمۀ حیات از این جهان و زدن آن خیمه در آن جهان است.
1- 1)- الهی قمشه ای.