عرفان اسلامی جلد 12 صفحه 43

[ وَ ادْنیٰ صِفَهِ الْجاهِلِ دَعْواهُ بِالْعِلْمِ بَلا اسْتِحْقاقٍ وَ اوْسَطُهُ الْجَهْلُ بِالْجَهْلِ وَ اقْصاهُ جُحُودُهُ.وَ لَیْسَ شَیْءٌ اثْباتُهُ حَقیقَهً نَفْیَهُ الّا الْجَهْلُ وَ الدُّنْیا وَ الْحِرْصُ فَالْکُلُّ مِنْهُمْ کَواحِدٍ وَ الْواحِدُ مِنْهُمْ کَالْکُلِّ ]

مرز جهالت

پست ترین صفت جاهل در عین جهل ادّعای علم داشتن و مرتبۀ وسط صفت جاهل جهل به جهل است که بدین خاطر ادعای علم ندارد و حدّ نهایی از جهل آن که،هر کجا علمی باشد انکار کند و با اهل فضل و دانش و معرفت و بینش پیوسته دشمنی نموده و از آنان بدگویی کند.

و چیزی نیست که اثبات وجود آن برگشت داشته باشد به نفی و نبودن آن مگر جهل و دنیا و حرص؛زیرا توجه کردن به جهل خود در حقیقت علم است و هم چنین توجه به زندگی پست مادی و حیات جدای از حق و یا توجه به رذیله هرکجا جهالت حاکم باشد قلب انسان تیره و تار و خود به خود صاحب آن قلب اسیر دنیا و دچار حرص شدید می شود.