- دیباچه 1
- الف) عرفان 4
- 1. مفهوم شناسی 4
- ب) تصوف 5
- ج) اخلاق 6
- 2. مکتب های فکری، فلسفی و عرفانی در جهان اسلام 8
- الف) مکتب فلسفی مشاء 8
- یک _ فارابی 8
- اشاره 8
- اشاره 8
- اشاره 9
- دوم _ طبیعیات: 9
- اول _ آثار فلسفی: 9
- دو _ ابوعلی سینا 9
- اشاره 10
- ب) مکتب اشراقی _ عرفانی 10
- اشاره 13
- دو _ مکتب تصوف و عرفان 13
- دوم _ عارفان قرن سوم 15
- سوم _ عارفان قرن چهارم و پنجم 15
- اول _ عارفان قرن اول و دوم 15
- چهارم _ عارفان قرن ششم 16
- پنجم _ عارفان قرن هفتم و هشتم 17
- اشاره 22
- فرقه محاسبیه 22
- فرقه قصاریه (ملامتیه) 22
- فرقه طیفوریه 23
- فرقه سهلیه 23
- فرقه جنیدیه 23
- فرقه نوریه 23
- فرقه قلندریه 23
- فرقه خزاریه 24
- فرقه خاکساریه 24
- فرقه حکیمیه 24
- فرقه ساریه 24
- فرقه سلطان علی شاه گنابادی 24
- فرقه صفی علی شاه 24
- فرقه خفیفه 24
- فرقه قادریه 24
- فرقه بکتاشیه 25
- فرقه نعمت اللهیه 25
- فرقه ذهبیه 26
- فرقه صفویه 26
- فرقه اهل حق یا علی اللهی 26
- فرقه حروفیه 26
- اشاره 28
- 1. عرفان عملی و عرفان نظری 31
- ج) نظام احسن 32
- ب) عشق و سریان آن 32
- الف) اصل وحدت وجود 32
- د) مقام والای انسان در عرفان 32
- 2. اصول جهان بینی عرفان اسلامی 32
- ه_) انسان پیش از دنیا 32
- و) غربت انسان در جهان 33
- 3. ویژگی های عرفان اسلامی 33
- الف) آداب و مراحل سلوک الهی 33
- ب) جنبه های خاص عرفان اسلامی 34
- د) توجه به حُسن دل در سیر و سلوک عرفانی 35
- ج) توجه به اخلاق و خودسازی با رویکرد قرآن و اهل بیت(ع) 35
- ز) خودسازی و تزکیه نفس 36
- ح) توجه به کلیدداران غیب و شهود 36
- اشاره 36
- و) توجه به ادعیه مأثوره از اهل بیت(ع) 36
- یک _ آقا ملامحمد بید آبادی 36
- ه_) توجه به خط سبز سلوک 36
- سه _ آخوند ملا علی نوری 38
- چهار _ سیدرضی لاریجانی مازندرانی 38
- پنج _ آقامحمدرضا قمشه ای 39
- شش _ میرزاهاشم اشکوری 40
- هفت _ میرزامحمدعلی شاه آبادی 40
- ط) وجود منابع اصیل مرجع 41
- اشاره 41
- ی) دارا بودن سنجه ها و معیارهای اصیل 41
- ک) دارا بودن معرفت شناسی عرفانی 41
- اشاره 42
- یک _ ابزار معرفت عرفانی 42
- اول _ محاضره 42
- دو _ مراتب و درجات شناخت عرفان 42
- سوم _ مشاهده 43
- چهار _ عوامل انسداد معرفت عرفانی 43
- سه _ بسترسازی معرفت عرفانی 43
- پنج _ زبان عرفانی و ادبیات آن 44
- اشاره 45
- الف) حاکمیت خانقاه و تصوف و صوفی گرایی 47
- ب) ایدئولوژی خاص بودن 47
- اشاره 47
- ه_) ستیز با حکومت اسلامی 48
- و) خرافه پرستی و جهالت 48
- ج) شریعت ستیزی و تأویل گرایی در دین 48
- د) بدعت گذاری 48
- ز) غریزه گرایی و شهوت محوری 49
- دیدگاه فقها و مراجع عظام درباره تصوف 49
- نقد اندیشه تصوف در روایات 49
- 2. نارسایی آسیب شناسی عرفان 51
- اشاره 51
- اباحیه 51
- اشاره 53
- الف) رینولد الن نیکلسون 53
- اشاره 54
- یک _ کثرت گرایی 54
- الف) معنویت سنت گرایانه 54
- اشاره 54
- اشاره 55
- یک _ فردی بودن 55
- دو _ انفسی بودن 55
- دو _ طبیعت گرایی 55
- ب) معنویت وجودی 55
- 5. ورود عرفان های وارداتی 56
- الف) عرفان شامانیسم 56
- اشاره 56
- ب) تائوئیسم 57
- اشاره 58
- یک _ دارما 58
- ج) بودیسم 58
- دو _ یرکیا (فراشناخت) 59
- د) عرفان هندوییسم 59
- ه_) عرفان مسیحی 60
- ز) آیین عرفانی بودای ژاپنی 61
- دو _ دوره توکو گاوا 61
- اشاره 61
- و) کنفوسیوس 61
- یک _ دوره کاماکورا 61
- 7. توجه نکردن به انسان شناسی عرفانی و انسان کامل با رویکرد اهل بیت(ع) 62
- 6. تفسیر اکسپرسیونیسم و شهود عرفانی از منابع دینی 62
- 8. گسترش مکتب های عرفانی کاذب 66
- اشاره 66
- یک _ مکتب اوشو 66
- دو _ اکنکار: مکتب نور و صوت 67
- اشاره 69
- فصل چهارم: راهکارهای نهادینه شدن عرفان اسلامی 69
- 1. علل و عوامل رشد تشکل ها و انجمن های انحرافی 70
- 2. راهکارهای عام مبارزه با عرفان انحرافی 70
- الف) حوزه فیلم و تئاتر 71
- 3. راهکارهای خاص مبارزه با عرفان انحرافی 71
- اشاره 71
- ب) حوزه موسیقی 71
- فصل پنجم: منبع شناسی عرفان اسلامی 72
- اشاره 72
- 1. کتاب شناسی تفصیلی (فارسی و عربی) 72
- 2. کتاب شناسی اجمالی (فارسی و عربی) 76
- سه _ قالب های پیشنهادی برای پژوهش های برنامه ای، فیلم نامه و تولید 83
- الف) کلیات طرح جامع برنامه سازی تلویزیونی درباره عرفان اسلامی _ شیعی 83
- دو _ گروه های فعال در طرح 83
- یک _ کلیات طرح (بایسته های طرح) 83
- 1. ایده ها و طرح های جامع 83
- اشاره 83
- چهار _ مراحل اجرا 84
- ب) مبانی و چگونگی طرح عرفان اسلامی 84
- الف) جریان شناسی عرفانی 87
- ب) معرفت شناسی عرفانی 87
- پیش طرح: «طرح جامع» 87
- ه_) ساختار تشکیلاتی تعریف شده برای گروه یا کمیته تخصصی 88
- عرفان اسلامی، آسیب ها و راه کارها 88
- د) پیشنهاد های تکمیلی 88
- طرح های پژوهش برنامه ای 88
- الف) کلیات 88
- ج) محورها و عناصر اصلی عرفان قرآنی _ ولایی 89
- ب) مبانی عرفان اسلامی 89
- و) محور های برنامه سازی 90
- ه_) کتابشناسی موضوعی 90
- د) آسیبشناسی 90
- 2. طرح عرفان در آینه دعا 91
- ب) اهداف کمی 91
- د) زمان اجرا 91
- الف) پیشینه طرح 91
- ج) اهداف کیفی 91
- ه_) مراحل و زمان بندی اجرا 91
- اشاره 91
- ز) فرصت ها و امکانات 92
- ط) نمونه مباحث قابل طرح 92
- یک _ عرفان نظری 92
- و) مخاطبان طرح 92
- دو_ عرفان عملی 92
- ح) سیاست ها 92
- 3. طرح های تولیدی 93
- الف) طرح برنامه تلویزیونی عرفان اسلامی و نقد عرفان های انحرافی 93
- ی) دامنه تحقیق 93
- یک _ ضرورت طرح 93
- پنج _ اهداف اصلی برنامه 95
- دو _ نام طرح و موضوع برنامه 95
- چهار _ دو قالب پیشنهادی برنامه 95
- سه _ نام های پیشنهادی 95
- شش _ محورهای موضوعی برنامه 95
- اول _ ارشادی _ تربیتی 96
- ب) طرح برنامه تلویزیونی پیامبران تاریکی (نقد مکاتب عرفانی _ انحرافی) 96
- اهداف 96
- هفت _ عرفان های قابل بررسی 96
- اشاره 96
- اشاره 97
- ج) طرح برنامه میزگرد تلویزیونی عرفان اسلامی 98
- اشاره 98
- تذکرات 98
- طرح محتوا 99
- د) طرح ساختار تلویزیونی 100
- اشاره 100
- میان برنامه های نمایشی 100
- کارشناسان 101
- معرفی کتاب 101
- ه_) طرح برنامه تلویزیونی کارگاه فلسفه و عرفان 102
- مجری 102
- اهداف 102
- اشاره 102
- اشاره 103
- بیان موضوعهای برنامه با توجه به تعداد برنامه پیشنهادی 103
- آیتم بندی و ساختار برنامه 103
- و) کارگاه عرفان اسلامی و نقد عرفان های انحرافی 103
- خلاصه طرح 103
- اهداف 104
- ذکر موضوعهای برنامه با توجه به تعداد برنامههای پیشنهادی 104
- کتابنامه 104
- خلاصه طرح 104
- آیتم بندی و ساختار برنامه 104
دیباچه
عرفان اسلامی از سنخ شناخت، شهود، سلوک و وصول است که از رهگذر تزکیه نفس و تهذیب درون و تصفیه جان به درگاه حضرت حق حاصل می شود.
اهل عرفان پیمودن این راه را با ریاضت مشروع در پرتو شریعت ناب محمّدی و با بیداری و پایداری دل و دیده آغاز می کنند. آنان مقامات معنوی و فتوحات غیبی و رهایی از فرق به جمع و بلکه جمع الجمع را در سایه طی مراحل و منازل به تدریج به دست می آورند تا تصعید وجودی و عروج روحی یابند و مظهر اسماء جمال الهی شوند؛ زیرا معرفت صحیح و محبت صادق و عمل صالح مایه اصلی عرفان و سلوک است.
عرفان از تاریخ جغرافیایی معرفتی و هویت باطنی و ماهیت ملکوتی برخوردار است که با انگیزه، اندیشه، دانش، بینش و گرایش الهی معنایی می طلبد.
وجه تمایز عرفان اسلامی با دیگر عرفان ها این است که با انسان کامل در رابطه عرفانی، عاطفی، عقلی، درونی با خلفای الهی و حجت های بالغه حق پیوست دارد. ازاین رو، عارفان حقیقی در اسلام، در صراط کمال و سبیل تعالی، گام عملی محکم و راستین برمی دارند و از ملامت ملامتگران و ملالت های سلوک الی الله رنجیده نمی شوند؛ زیرا در نظرشان، شکر و شکیبایی، صبر و بصیرت و شرح صدر با عرفان و سیر و سلوک در هم تنیده اند.
پژوهش عرفان و معنویت اسلامی و عرفان انحرافی برای بازنمایی ویژگی های عرفان راستین اسلامی در مقایسه با ناراستی های عرفان های انحرافی نگاشته شده است. با سپاس از پژوهشگر ارجمند، جناب آقای محمد اسماعیل زاده، امید داریم این پژوهش برای همکاران محترم رسانه ای سودمند باشد.
اداره کل خدمات رسانه ای
مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما