راه روشن: ترجمه المحجه البیضاء فی تهذیب الحیاء جلد 3 صفحه 193

اجیر واجب است و از چیزهایی که نیابت در آنها معمول نیست نیز نباشد؛و از نظر علمای شیعه زن آزاد می تواند برای شیر دادن و نظیر آن،در صورتی که چیزی از حقوق شوهرش،ضایع نشود خود را اجیر دیگری کند،در غیر این صورت موقوف به اجازۀ شوهر است و کسی که مدت معینی خود را اجیر دیگری قرار داده است نمی تواند در آن مدت جز به اذن کارفرما برای دیگری کار کند و یا در وقتی باید کار کند که طبق عادت در آن وقت-مثلا در شب-برای کارفرما کار نمی کند البته این شیوه در صورتی مجاز است که منجر به سستی در کار کارفرما نشود.

در عین مورد اجاره شرط است که با وجود بقای عین استفادۀ از آن درست باشد و یا از قبیل آب چاه و شیر زن شیرده و رنگ آمیزی رنگرز از چیزهایی که عین آنها از بین می رود ولی جایگزین می شود و یا آن که خود از قبیل منافع است.اجاره گرفتن درهم و دینار(سکه های نقره و طلا)برای تزیین و آرایش و اظهار توانگری و امثال آن و همچنین اجاره کردن سیب برای بوییدن و درختان برای استفادۀ از سایۀ آنها و شمع برای زینت و نظایر این ها جائز است،زیرا تمام این ها از اموری است که مورد توجّه عقلا بوده و درست است که در برابر آنها پولی پرداخت شود؛و هر چیزی که بهره برداری از منفعت در گرو آن باشد،بنا به قولی بر عهدۀ انجام دهندۀ کار است مانند نخ و مرکّب که بر عهدۀ دوزنده و نویسنده است،و بهتر آن است که در این مورد مطابق عرف و عادت عمل شود، با وجود این،شرط کردن استوارتر است و اگر شرط مربوط به کسی شود که منفعت از او نیست باز هم درست است،ولی در این صورت ناگزیر باید مقدار و اوصاف آن بیان شود و هرجا که عقد در آنجا باطل شود،با برخورداری از تمام و یا مقداری از منفعت چه از مقدار معیّن بیشتر باشد و یا کمتر،اجرت المثل ثابت می شود و پیش از قرار داد پیمانکاری،به کار گرفتن اجیر،مکروه است.

قراض و احکام آن

(1)غزالی گوید:«عقد پنجم،قراض(سرمایه از یکی و کار تجارت از دیگری)است و