راه روشن: ترجمه المحجه البیضاء فی تهذیب الحیاء جلد 3 صفحه 230

گویند:نخستین لقمۀ کوچکی که بنده ای از مال حلال می خورد خداوند گناهان او را می آمرزد و هر که خود را در راه به دست آوردن حلال به ذلت و خواری بیندازد، گناهانش همانند ریزش برگ درخت،فروریزد.

بشر حافی از پرهیزکاران بود.به او گفتند:از کجا می خوری؟جواب داد:از آنجایی که شما می خورید لیکن آن که می خورد و می گرید با آن که می خورد و می خندد یکسان نیست،و گفت:دستی کوتاه تر از دستی است و لقمه ای کوچکتر از لقمه ای.

انواع حلال و راههای درآمد آن

اشاره

(1)بدان که بیان و تفصیل حلال و حرام را کتابهای فقهی به عهده دارند و شخص علاقمند در صورتی که به وسیله فتوا بداند غذای معینی حلال است و از غیر آن تغذیه نکند،از تفصیل آن کتابها بی نیاز است؛و اما کسی که از راههای مختلفی خوراکش فراهم می شود،باید به تمام علم حلال و حرام آشنا باشد،همان طوری که در کتابهای فقه بیان کرده ایم و اکنون در جریان تقسیمی به مجموع آن موارد می کنیم و آن چنین است که مال یا به دلیل ذاتی خود حرام است و یا برای اشکالاتی که در جهت اکتساب آن وجود دارد.

بخش اول:

(2)مالی که به دلیل داشتن صفتی در ذات خود حرام است مانند شراب و خوک و دیگر چیزها.توضیح مطلب از این قرار است که مواد خوردنی روی زمین از سه نوع تجاوز نمی کند:آنها یا مانند نمک و گل و دیگر چیزها از مواد معدنی هستند و یا از روییدنیها و یا از جانداران.اما در مورد معادن که جزء زمین و فرآورده های زمین هستند،خوردن مواد حاصل از آنها در صورتی که خوردنشان زیان بخش نباشد،حرام نیست و بعضی از این مواد معدنی به منزلۀ زهر است.بنابراین نان اگر زیان بخش بود، خوردنش حرام می شد و گلی که به خوردنش عادت می کنند جز از بابت ضرررسانی حرام نمی باشد و فایدۀ این سخن ما که مواد معدنی حرام نیستند با وجود این که خورده