راه روشن: ترجمه المحجه البیضاء فی تهذیب الحیاء جلد 3 صفحه 293

در حدیث موثّقی از امام صادق(علیه السلام)نقل است:«از آن حضرت دربارۀ کار برای سلطان پرسیدند که مردی برای سلطان،مالیات می گیرد؟فرمود:نگیرد،مگر این که کاری از او برنیاید و چیزی نخورد و ننوشد و هیچ راه چاره ای نداشته باشد،پس اگر کار کرد و چیزی در دستش فراهم شد،باید خمس آن را برای اهل بیت(علیه السلام)بفرستد. (1)

این که امام(علیه السلام)دستور داده است تا خمس آن را به اهل بیت(علیه السلام)بدهد از این جهت است که سلاطین حق ایشان را از خمس نمی پرداختند و در میان اموال سلاطین حق ایشان بود،نه به خاطر آن که حلال و حرام مخلوط بوده است،زیرا قبلا معلوم شد که خمس مال مخلوط صدقه ای است بر عهدۀ صاحبش.

باب ششم:موارد حلال و حرام در ارتباط با سلاطین ظالم

اشاره

موارد حلال و حرام در ارتباط با سلاطین ظالم و حکم رفتن به مجالس و ورود بر ایشان و گرامیداشت آنان

(1)غزالی گوید:بدان که رابطۀ تو با فرمانروایان و کارگزاران ستمگر به سه حالت است:حالت اول که بدترین حالات است،ورود تو بر ایشان است،حالت دوم که در مرتبه پایین تری است ورود ایشان بر تو است،و حالت سوم که سالم ترین حالات است کناره گیری تو از آنهاست،به طوری که نه تو آنها را ببینی و نه آنان تو را ببینند.

(2)امّا حالت اوّل:یعنی ورود تو بر ایشان،جدّا در شرع مذمّت شده و در آن باره مجازات سخت و دشواری است که اخبار و آثار زیادی راجع به آن رسیده و ما آنها را نقل می کنیم تا مذمت شرع را دربارۀ آن بدانی سپس موارد حرام،مباح و مکروه آن را به طوری که فتوا در ظاهر علم،مقتضی است بیان می کنیم.