راه روشن: ترجمه المحجه البیضاء فی تهذیب الحیاء جلد 3 صفحه 413

ابو سلیمان به احمد بن ابی الحواری گفت:هرگاه در این زمان با کسی دوست شدی مبادا به خاطر چیزی که باعث ناراحتی تو شده،او را سرزنش کنی،زیرا تو ایمن نیستی از این که بدتر از آن را در پاسخ نشنوی.احمد می گوید:من این سخن او را آزمودم و نتیجۀ آن را همین گونه که وی گفت یافتم.یکی از بزرگان گوید:تحمّل نارواییهای دوست بهتر از سرزنش اوست و سرزنش وی بهتر از جدایی و جدایی بهتر از برخورد تند است و سزاوار است که در برخورد با او زیاد دشمنی نورزی.خدای تعالی فرموده است:

عَسَی اللّهُ أَنْ یَجْعَلَ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ الَّذِینَ عادَیْتُمْ مِنْهُمْ مَوَدَّهً (1).

پیامبر(ص)فرمود:«دوست خود را به اندازه ای دوست بدار که از حد تجاوز نکند(او را بر همۀ اسرارت آگاه نکن)شاید روزی دشمنت شود،و دشمنت را به اندازه ای دشمن بدار که شاید روزی از روزها دوستت شود(آنگاه شرمنده شوی).» (2)

حق ششم:برای برادر دینی در زمان حیات و پس از مرگش دعا کنی

(1) و هر چه برای خود و خانواده خویش و هر وابستۀ خود دوست داری،برای او نیز بخواهی؛و همان طوری که برای خود دعا می کنی بین خودت با او تفاوتی قائل نشوی،زیرا دعای تو برای او در حقیقت دعای برای خود تو است.پیامبر(ص)فرمود:«هرگاه کسی برای برادرش در نبودن او دعا کند فرشته ای گوید:برای تو نیز مثل آن محفوظ است»و در بیان دیگری فرمود:«خدای تعالی می گوید:بندۀ من،از تو آغاز می کنم.» (3)و در حدیثی آمده است:

«از دعای شخص دربارۀ برادرش آن اندازه مستجاب می شود،که دربارۀ خودش مستجاب نمی شود.» (4)و در حدیثی آمده است:«دعای برادری برای برادرش در نبودن

1- (47) ممتحنه/7:امید است خداوند میان شما و دشمنانتان(از طریق اسلام)پیوند محبّت برقرار کند.
2- (48) این حدیث را ترمذی در سنن،ج 8،ص 162 نقل کرده است.معنای حدیث این است که با دوست و دشمن با مدارا و نرمی رفتار کن و از افراط و تفریط خودداری کن.این کلام از امیر المؤمنین(علیه السلام)در نهج البلاغه بخش حکم به شمارۀ 260 عینا نقل شده است.-م.
3- (49) این حدیث را مسلم در صحیح خود،ج 8،ص 86 از حدیث ابو درداء نقل کرده است.
4- (50) در هیچ کتابی به این حدیث دست نیافتم.