راه روشن: ترجمه المحجه البیضاء فی تهذیب الحیاء جلد 3 صفحه 430

بعضی گفته اند:فقط افراد سبک مغز و خوش گذران هستند که مزاح می کنند و هر که در انجمنی دچار شوخی و یا جار و جنجالی شد باید در وقت برخاستن از مجلس خدا را یاد کند.

پیامبر(ص)فرمود:«هر که در مجلسی بنشیند و سر و صدای زیادی کند و پیش از بلند شدن از آن مجلس بگوید:پروردگارا منزّهی تو و من تو را می ستایم،گواهی می دهم که هیچ معبود بحقّی جز تو وجود ندارد،من از تو طلب آمرزش می کنم و به درگاه تو باز می گردم»؛خداوند هر گناهی را که او در این مجلس مرتکب شده است،می آمرزد. (1)

باب سوم:در حق مسلمان،خویشان،همسایگان و

اشاره

در حق مسلمان،خویشان،همسایگان و بردگان و کیفیت معاشرت

با کسانی که چنین ارتباطهایی با انسان دارند.

(1)بدان که انسان یا با دیگران است و یا تنهاست و از آنجا که زندگی انسان به تنهایی مشکل است و جز با معاشرت با همنوعان میسّر نیست،ناگزیر باید آداب معاشرت را بیاموزد و برای هر معاشری در معاشرتش آدابی است و این آداب نیز به قدر حق اوست و حقش نیز به مقدار رابطه ای است که بر اساس آن معاشرت برقرار شده است.رابطه یا رابطۀ خویشاوندی است که خصوصی ترین رابطه است و یا رابطۀ اخوّت اسلامی است که عمومی ترین نوع روابط می باشد و یا رابطۀ همسایگی و یا هم سفری و یا هم مکتبی و هم درسی است و یا دوستی و برادری است هر کدام از این روابط چندین درجه دارد، بنابراین خویشاوندی دارای حقی است و لیکن حق خویشاوند محرم مهم تر است.محرم حقی دارد اما حق پدر و مادر مهم تر است.همچنین حق همسایه بر حسب دوری و نزدیکی به منزل تو متفاوت است و تفاوت بر حسب میزان نسبت مشخص می شود تا آن