راه روشن: ترجمه المحجه البیضاء فی تهذیب الحیاء جلد 3 صفحه 507

حسد برای دوستشان منتظر حوادث روزگارند،لغزشهای تو را در ضمن معاشرت می شمارند تا در وقت خشم و غضبشان با تو مقابله کنند.به دوستی کسی که به خوبی او را نیازموده ای اعتماد مکن،مگر آن که در یک منزل و یک جا مدتی با او معاشرت کنی و در وقت بر کناری و حکومتش،در ثروت و فقرش او را بیازمایی و یا با یکدیگر هم سفر شوید و یا با درم و دینار با او داد و ستد کنی و یا گرفتاری پیدا کنی و به او نیازمند شوی، پس اگر در این احوال از او راضی بودی،در صورتی که بزرگسال است او را به منزلۀ پدر خود بدان و اگر خردسال است پسر خویش و اگر هم سن تو بود او را برادر خود بشمار.این بود خلاصۀ آداب معاشرت با مردم.

حقوق نزدیکان و خویشاوندان

(1)رسول خدا(ص)فرمود:«خدای تعالی می فرماید:منم بخشنده و این است خویشاوند،نام او را از نام خودم مشتق کرده ام،پس هر که صلۀ رحم کند به او بپیوندم و هر که قطع رحم کند من از او قطع کنم.» (1)آن حضرت فرمود:«هر که خشنود می شود که دنبال سرش حرف بد نزنند و عمرش طولانی و روزی اش زیاد شود باید صلۀ رحم کند و از خدا بپرهیزد.» (2)به رسول خدا(ص)عرض شد:«بالاتر از همۀ مردم کیست؟فرمود:آن که بیش از همه تقوای الهی دارد و از همه کس بیشتر صلۀ رحم می کند و امر به معروف و نهی از منکرش بیشتر است.» (3)

1- (365) این حدیث را بغوی در مصابیح السّنه،ج 2،ص 158،با همین عبارت نقل کرده و بخاری در،ج 8، ص 7،با اختلاف در عبارت از حدیث عایشه روایت کرده است.
2- (366) مسند احمد،ج 3،ص 156،از حدیث انس،و صحیح بخاری،ج 8،ص 6؛و جامع ترمذی، ج 8،ص 111 و-به طوری که در مجمع الزوائد آمده-آن را عبد الله بن احمد و بزّاز به سند صحیح نقل کرده اند.
3- (367) این حدیث را احمد در،ج 6،ص 432،مسند خود از حدیث درّه بنت ابی لهب به اسناد حسن نقل کرده است.