راه روشن: ترجمه المحجه البیضاء فی تهذیب الحیاء جلد 5 صفحه 442

است: وَ فِی ذلِکَ فَلْیَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُونَ (1)و فرموده: سابِقُوا إِلی مَغْفِرَهٍ مِنْ رَبِّکُمْ (2)و مسابقه آنجایی است که بیم فوت باشد و آن مانند دو بنده ای هستند که به خدمت مولای خود بر یکدیگر سبقت می گیرند،زیرا هر یک بی تابی می کند که بر رفیق خود سبقت بگیرد و در نزد مولایش از مقامی برخوردار شود که او از آن برخوردار نمی شود،چگونه چنین نباشد در حالی که پیامبر (صلی الله علیه و آله)به آن تصریح کرده و فرموده است:«حسد تنها در میان دو نفر است مردی که خدا به او مالی داده پس او را بر صرف آن مال در راه حقّ مسلّط ساخته است، و مردی که خدا به او دانشی داده و او به علم خود عمل می کند و به مردم می آموزد.» (3)آنگاه آن حضرت این مطلب را در حدیث ابو کبشۀ انصاری تفسیر کرده و گفته است:«مثل این امّت مثل چهار مرد است:مردی که خدا به او مالی و علمی داده و او در مورد مال خود به علمش عمل می کند و مردی که خدا به او علم داده ولی مالی به او داده نشده و می گوید!پروردگارا اگر مانند فلانی ثروتی می داشتم آن را در همان راهی مصرف می کردم که او صرف کرد.این دو گروه در پاداش برابرند[و این سخن از او نشان این است که دوست دارد ثروت رفیق خود را می داشت بی آن که دوست بدارد که نعمت او از بین برود.] (4)و مردی که خدا به او مالی داده و آن را در معصیت خدا خرج می کند،و مردی که خدا به او مالی نداده و می گوید:اگر برای من مانند فلانی ثروتی بود همان کارهای او را می کردم،این دو در گناه برابرند.» (5)پس نکوهش پیامبر(صلی الله علیه و آله)از این جهت است که شخص دوّم آرزوی معصیت کرده نه از این نظر که دوست داشته مانند او ثروت داشته باشد؛در این صورت کسی که در

1- (170) مطفّفین/26:و در این نعمتهای بهشتی باید رغبت کنندگان بر یکدیگر سبقت بگیرند.
2- (171) حدید/21:بر یکدیگر سبقت بگیرند برای رسیدن به مغفرت پروردگارتان.
3- (172) این حدیث را ابن ماجه به شمارۀ 4208 از حدیث عبد الله بن مسعود روایت کرده است.
4- (173) عبارت داخل کروشه از مؤلف(غزالی)است که برای توضیح ذکر کرده است.
5- (174) این حدیث را ابن ماجه در باب نیّت به شمارۀ 4228 روایت کرده است.