سیری در عرفان عملی اسلام صفحه 117

خداوند می فرماید:

همانا کسانی که پرهیزگارند چون وسوسه ای از جانب شیطان بر ایشان رسد [خدا را] به یاد آورند و ناگاه بینا شوند.(1)

ج. نورانیت قلب

امام علی علیه السلام دربارۀ اهل ذکر می فرماید:

از نور بیداریِ گوش و چشم و دل های خویش، چراغی روشنی بخش برگرفته اند.(2)

از آثار یاد خدا، بیدار شدن قلب و باز شدن دریچۀ فهم آن به عالم ملکوت است. در این حال، قلب آمادۀ پذیرفتن فیوضات حق شده، با نور الهی مأنوس می شود و در آستانۀ رسیدن به مقام یقین و فهم صحیح توحید قرار می گیرد؛ زیرا اهل ذکر با دلی نورانی، آثار حق تعالی را مشاهده می کنند و با دیدۀ عبرت، جهان هستی را نظاره می کنند و به تحصیل کمالات معنوی می پردازند و به این وسیله قلب را روشن می کنند و راه خود را به سوی خدا باز می کنند.

د. محبت الهی

چنان که در کلام امام علی علیه السلام گذشت، ذکر، آیینۀ دل را صیقلی و صاف می کند و دل نقش صفات الهی را در خود می بیند و جلوۀ جمال حق را مشاهده می کند و شیفته و بی قرار وصالِ محبوب می شود. این معنا زمانی به دست می آید که با مداومت بر ذکر، یاد خدا به باطن انسان راه پیدا کند و به قلب برسد.