سیری در عرفان عملی اسلام صفحه 119

و. آرامش قلب

امام علی علیه السلام می فرماید:

فرشتگان به دور ایشان حلقه می زنند و بر دل هایشان آرامش فرود می آید و درهای آسمان بر ایشان گشوده می شود. جایگاه های کرامت برایشان مهیا شده است، در جایگاهی که خداوند بر آنان توجه نموده، پس کوشش آنان را پسندیده و مقامشان را ستوده است.(1)

در این مقام چون قلب به واسطۀ ذکر خداوند متعال به مقامی بلند رسیده است، خداوند آرامش را بر آن نازل می کند و تابش انوار الهی، وجود او را می پوشاند و پیوسته برکات الهی بر او نازل می شود.

خداوند متعال می فرماید:

آگاه باشید که دل ها با یاد خدا آرام می گیرد.(2)

4. شرایط ذکر و ذاکر

الف. از شرایط ذکر آن است که علاوه بر ذکر لفظی که گفتن ذکر با زبان است، قلب نیز متوجه معنای ذکر باشد و در این حال باید قلب را قبلۀ زبان قرار داد. چون خدا به یاد ذکرکننده است و به او توجه دارد، او نیز باید به یاد خدا باشد.

ب. خداوند متعال می فرماید: «مرا یاد کنید، من نیز شما را یاد می کنم»(3)

و می فرماید: «خدا را بسیار یاد کنید»(4) و می فرماید: «خدا را یاد کنید، چنان که پدران خود را یاد می کنید یا محکم تر از آن».(5)

1- . همان.
2- . «أَلاَ بِذِکْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»؛ سورۀ رعد، آیۀ 28.
3- . «فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ»؛ سورۀ بقره، آیۀ 152.
4- . «وَاذْکُرُواْ اللهَ کَثِیرًا»؛ سورۀ انفال، آیۀ 45.
5- . «فَاذْکُرُواْ اللهَ کَذِکْرِکُمْ آبَاءَکُمْ»؛ سورۀ بقره، آیۀ 200.