سیری در عرفان عملی اسلام صفحه 143

فصل هفتم: تزکیۀ نفس

1. مراتب نفس

اشاره

نفس آدمی دارای سه مرتبه است:

الف. نفس اماره

یعنی بسیار امر کننده به گناه. این نفس بسیار امر به گناه و زشتی می کند و به دنیا و شهوات آن مایل است و با پیروی از هواهای نفسانی، در مقام به دست آوردن مال و شهرت و ریاست است و موجب پستی همت انسان و بازماندن او از کمالات واقعی می شود؛ به این جهت، لازم است آدمی عنان اختیار خود را به نفس اماره نسپارد؛ بلکه با عقل و درایت، تقوای الهی را پیشه نماید تا نفس اماره تسلیم عقل شود و از حدود شرعی تجاوز نکند؛ زیرا استعداد و توان انسان محدود است و اگر در مسیر شهوات و ارضاء خواسته های نفسانی به کار گرفته شود، عمر ضایع می شود و در راه صحیح مصرف نمی شود.

خوش عروسیت جهان از ره صورت، لیکن***هر که پیوس-ت بدو عمر خودش کاوین داد

حافظ، دیوان، غزلیات، ص130