سیری در عرفان عملی اسلام صفحه 159

می توان استفاده نمود، خلاف این است و هرگز ممکن نیست بیانات دینی به این حقیقت راهنمایی نکند یا در روشن کردن برخی از برنامه های آن اهمال ورزد یا درمورد کسی - هرکس باشد - از واجبات و محرمات خود صرف نظر نماید.(1)

7. شرایط لازم در سلوک

اشاره

سالک راه خدا برای محفوظ ماندن از انحراف و سقوط در دام شیطان، لازم است نفس خود را کنترل نماید؛ زیرا شخصیت واقعی هر انسان بر اساس اندیشه ها و اعمال او شکل می گیرد؛ پس اگر آدمی عمر خود را به غفلت بگذراند، درون انسان اصلاح نمی شود و در قیامت با صفات و اعمال ناشایست به ملاقات خدا خواهد رفت و شقاوت ابدی دامن گیر او خواهد شد.

خداوند می فرماید:

روزی که هرکس آنچه کار نیک انجام داده است حاضر می بیند و آنچه کارهای بد کرده، آرزو می کند که ای کاش میان او و آن (کارهای بد) فاصله ای دور بود. و خداوند شما را [از کیفر خود] بیم می دهد.(2)

و می فرماید:

بدانید که خداوند به آنچه در دل دارید آگاه است؛ پس از او بترسید و بدانید که خداوند بسیار آمرزنده و بردبار است.(3)

انسان های آگاه می دانند که خداوند مراقب آنان است و به زودی به حساب

1- . طباطبایی، شیعه در اسلام، ص150.
2- . «یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُّحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوَءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَیْنَهَا وَبَیْنَهُ أَمَدًا بَعِیدًا وَیُحَذِّرُکُمُ اللهُ نَفْسَهُ»؛ سورۀ آل عمران، آیۀ 30.
3- . «وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللهَ یَعْلَمُ مَا فِی أَنفُسِکُمْ فَاحْذَرُوهُ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللهَ غَفُورٌ حَلِیمٌ»؛ سورۀ بقره، آیۀ 235.