سیری در عرفان عملی اسلام صفحه 165

خود رسیدگی کرد و متوجه شد که گناهی مرتکب شده است، باید نفس را رها نکند و به سرزنش آن بپردازد و قبل از آنکه به عذاب الهی گرفتار شود یا گناه صفحۀ قلب او را کاملاً تاریک کند، از آن توبه نماید و نفس را به عبادت خدا وادار نماید؛ زیرا انجام پی درپی گناه، زشتی آن را در نزد آدمی از بین می برد و موجب تسلط شیطان بر قلب می شود.

یکی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله می گوید:

مردی لباس خود را از بدن بیرون آورده بود و روی ریگ های داغ می غلطید و خطاب به خود می گفت: ای نفس، شب ها را به غفلت می گذرانی و روزِ خود را به غفلت و بطالت سپری می کنی. حرارت این ریگ ها را احساس کن و بدان که عذاب آخرت دردناک تر است. در این حال، پیامبر صلی الله علیه و آله که در سایۀ درختی بود، او را دید و به سوی او آمد. آن مرد عرض نمود: نفس بر من غالب شده است.

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: اگر غیر از این کار چاره ای نداشتی، آگاه باش که درهای آسمان برای تو گشوده شد و خدای عز و جل به واسطۀ تو بر فرشتگان مباهات نمود.(1)

ه- . مجاهده

یعنی واداشتن نفس به تحمل دشواری ها و مخالفت با هوس رانی.(2) هرگاه انسان متوجه شود که نفس او مایل به انجام گناه است و در انجام اطاعت حق کوتاهی می کند، باید به جهاد با آن اقدام نماید و سعی کند که بر خلاف خواست نفس عمل نماید تا آن را مطیع ساخته، به فرمان برداری از حق وادارش نماید.