سیری در عرفان عملی اسلام صفحه 169

خود را در دنیا و آخرت مشاهده خواهد کرد، تا سالک موفق به انجام اعمال صالح نشود، به هیچ یک از حالات معنوی نخواهد رسید؛ همان طور که اضطراب و یأس و ناامیدی حالاتی است که نتیجۀ گناهان و تاریک شدن قلب آدمی است.(1)

خداوند می فرماید:

هرکس به سنگینی ذره ای عمل خیر انجام دهد آن را می بیند و هرکس به سنگینی ذره ای عمل شر انجام دهد آن را می بیند.(2)

مقامات عارفان

اشاره

مقامات عارفان عبارت اند از: توبه، ورع، زهد، فقر، صبر، توکل و رضا.(3)

1. توبه

الف. معنای توبه

توبه یعنی بازگشت از گناه.(4) توبه اولین مقام عارفی است که دل از دیگران برداشته و به خدا روی آورده است، و آن با بیرون شدن از تمامی گناهان با پشیمانی از انجام آنها و تصمیم بر ترک گناه است؛ ازاین رو لازم است که پویندۀ راه حق، در ابتدا به نحو صحیح از گناهان خود توبه کند و قلب را از تاریکی معصیت و غفلت پاک نماید و دائماً در هر مرحله، مناسب با آن توبه کند تا قلب او صیقل یافته و قابلیت درک فیوضات حق را پیدا کند و در نهایت از توجه به غیر خدا توبه کند و هرگز از او غافل نگردد.

1- . صدرالدین شیرازی، کسر اصنام الجاهلیه، ص78.
2- . «فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ خَیْرًا یَرَهُ وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یَرَهُ»؛ سورۀ زلزال، آیات 7 و 8.
3- . ابونصر سراج، اللمع، صص45-85.
4- . سجادی، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، ص265.