- پیش گفتار 1
- 1. نیاز به عرفان 3
- 3. راه های کسب معرفت 5
- 4. عرفان نظری 8
- 6. تفاوت عرفان عملی و اخلاق 9
- 7. جایگاه عرفان عملی 10
- 8. عارف کیست؟ 16
- 1. معنای سیر و سلوک 19
- 2. راه های سیر و سلوک 22
- 1. منشأ عرفان 27
- 1. معرفت حق 44
- 2. انسان و معرفت 47
- 3. عشق به حق 49
- 4. آثار عشق حق 52
- 5. عشق حقیقی و مجازی 55
- 7. رجعت به حق (لقاء الله) 59
- 8. یقین و مراتب آن 64
- 9. فناء فی الله 66
- 10. بقاء بالله 70
- 1. نقش نبوت در تحصیل معرفت 73
- 2. ولایت و نبوت 74
- 4. نقش ولایت ائمه علیهم السلام در کمال انسان 80
- 7. شرایط استاد 88
- 5. نیاز به استاد در سلوک الی الله 101
- 9. دوری از مرشدهای دروغین 104
- 10. نسخۀ طبیب روحانی 106
- اشاره 110
- 2. ذکر خدا 113
- 3. ثمرات ذکر خدا 114
- اشاره 114
- الف. آماده شدن قلب 114
- ب. مطیع شدن قلب 116
- ج. نورانیت قلب 117
- ه- . یقین 118
- 4. شرایط ذکر و ذاکر 119
- و. آرامش قلب 119
- الف. اهمیت نماز 121
- 5. نماز بهترین ذکر خدا 121
- ب. مقدمات نماز 122
- ج. توجه به حالات ائمه علیهم السلام در نماز 125
- د. حضور قلب 126
- ه- . اعمال نماز 132
- الف. نفس اماره 143
- 1. مراتب نفس 143
- اشاره 143
- ب. نفس لوامه 144
- ج. نفس مطمئنّه 145
- 2. تزکیۀ نفس 148
- 3. راه تزکیه 149
- 4. معنای ریاضت 151
- 5. ریاضت های مشروع 152
- 7. شرایط لازم در سلوک 159
- اشاره 159
- الف. مشارطه 160
- ب. مراقبه 161
- د. معاقبه 164
- ج. محاسبه 164
- ه- . مجاهده 165
- و. معاتبه 166
- اشاره 168
- مقامات عارفان 169
- الف. معنای توبه 169
- اشاره 169
- 1. توبه 169
- ب. شرایط توبه 170
- د. مراتب توبه 173
- ه- . پذیرش توبه 174
- الف. معنای ورع 175
- 2. ورع 175
- ب. درجات ورع 176
- الف. معنای زهد 177
- 3. زهد 177
- ب. ستایش زهد 179
- ج. درجات زهد 180
- ب. اختلاف فقرا 183
- 4. فقر 183
- الف. معنای فقر 183
- ج. فقر و روایات 184
- الف. معنای صبر 188
- 5. صبر 188
- ب. مراتب صبر 190
- ج. فضیلت صبر 191
- د. راه تحصیل صبر 192
- الف. معنای توکل 194
- 6. توکل 194
- ب. فضیلت توکل 195
- ج. درجات توکل 196
- الف. معنای رضا 198
- 7. رضا 198
- ب. فضیلت رضا 199
- حالات عارفان 202
- اشاره 202
- اشاره 202
- 1. محبت 202
- الف. محبت در قرآن و روایات 204
- ب. خداوند متعال، تنها محبوب حقیقی 205
- اشاره 208
- الف. معنای خوف 209
- ب. انواع خوف 209
- ج. درجات خوف 211
- د. فضیلت خوف 212
- و. انواع رجا 214
- ه- . معنای رجا 214
- ز. فضیلت رجا 216
- معنای شوق 217
- 3. شوق 217
- 4. انس و اطمینان 220
- الف. انس 220
- اشاره 223
- الف. مشاهدۀ قلبی در دنیا 223
- ب. مشاهدۀ قلبی در آخرت 224
- 6. یقین 227
- الف. معنای یقین 227
- ج. نشانه های اهل یقین 228
- د. مراتب یقین 231
توبۀ پیامبران آن است که در باطن و اندرونشان خلجانی پیدا شود و از آن توبه کنند.
خداوند متعال دربارۀ حضرت موسی علیه السلام می فرماید:
چون عصای خود را دید که مانند اژدهایی به جنبش درآمده، رو به فرار نهاد و دیگر عقب خود را نگاه نکرد. [ندا آمد:] ای موسی، نترس که پیامبران در حضور من نمی ترسند، مگر کسی که ظلم کند و سپس تبدیل به خوبی نماید بعد از بدی؛ پس همانا من بسیار آمرزنده و مهربانم.(1)
و توبۀ اولیا از خطورات قلبی است و توبۀ اصفیا از گشایشی است که برایشان می شود؛ زیرا مبتلا شدن، بزرگ ترین عامل تصفیۀ نفس انسان است و چون ابتلای اولیا رفع شود، از آن رو که مبادا گشایش و آسایش، خار راه تصفیه و وصول به مقام اصفیا باشد، توبه می کنند. و توبۀ خواص، از مشغول شدن به غیر خداست و توبۀ عوام از گناهان است.(2)
ه- . پذیرش توبه
هر قلبی در خلقت اولیه بر سرشت توحید خلق شده است و گناهان مانند غباری که صفحۀ آیینه را می پوشاند، بر قلب انسان می نشینند و آن را تاریک می کنند و نور توبه و اعمال نیک، آن تاریکی را از قلب برطرف می کند؛ زیرا تاریکی گناه نمی تواند در مقابل نور توبه و اعمال نیک مقاومت کند.
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:
در هیچ خانه ای خوشحالی وارد نمی شود، مگر اینکه اندوهی پس از آن
1- . «وَأَلْقِ عَصَاکَ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ کَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّی مُدْبِرًا وَلَمْ یُعَقِّبْ یَا مُوسَی لا تَخَفْ إِنِّی لا یَخَافُ لَدَیَّ الْمُرْسَلُونَ إِلا مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْنًا بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّی غَفُورٌ رَحِیمٌ»؛ سورۀ نمل، آیات 10 و 11.
2- . ملکی تبریزی، رسالۀ لقاء الله، ص56.