- پیش گفتار 1
- 1. نیاز به عرفان 3
- 3. راه های کسب معرفت 5
- 4. عرفان نظری 8
- 6. تفاوت عرفان عملی و اخلاق 9
- 7. جایگاه عرفان عملی 10
- 8. عارف کیست؟ 16
- 1. معنای سیر و سلوک 19
- 2. راه های سیر و سلوک 22
- 1. منشأ عرفان 27
- 1. معرفت حق 44
- 2. انسان و معرفت 47
- 3. عشق به حق 49
- 4. آثار عشق حق 52
- 5. عشق حقیقی و مجازی 55
- 7. رجعت به حق (لقاء الله) 59
- 8. یقین و مراتب آن 64
- 9. فناء فی الله 66
- 10. بقاء بالله 70
- 1. نقش نبوت در تحصیل معرفت 73
- 2. ولایت و نبوت 74
- 4. نقش ولایت ائمه علیهم السلام در کمال انسان 80
- 7. شرایط استاد 88
- 5. نیاز به استاد در سلوک الی الله 101
- 9. دوری از مرشدهای دروغین 104
- 10. نسخۀ طبیب روحانی 106
- اشاره 110
- 2. ذکر خدا 113
- اشاره 114
- 3. ثمرات ذکر خدا 114
- الف. آماده شدن قلب 114
- ب. مطیع شدن قلب 116
- ج. نورانیت قلب 117
- ه- . یقین 118
- و. آرامش قلب 119
- 4. شرایط ذکر و ذاکر 119
- الف. اهمیت نماز 121
- 5. نماز بهترین ذکر خدا 121
- ب. مقدمات نماز 122
- ج. توجه به حالات ائمه علیهم السلام در نماز 125
- د. حضور قلب 126
- ه- . اعمال نماز 132
- اشاره 143
- الف. نفس اماره 143
- 1. مراتب نفس 143
- ب. نفس لوامه 144
- ج. نفس مطمئنّه 145
- 2. تزکیۀ نفس 148
- 3. راه تزکیه 149
- 4. معنای ریاضت 151
- 5. ریاضت های مشروع 152
- 7. شرایط لازم در سلوک 159
- اشاره 159
- الف. مشارطه 160
- ب. مراقبه 161
- د. معاقبه 164
- ج. محاسبه 164
- ه- . مجاهده 165
- و. معاتبه 166
- اشاره 168
- اشاره 169
- مقامات عارفان 169
- الف. معنای توبه 169
- 1. توبه 169
- ب. شرایط توبه 170
- د. مراتب توبه 173
- ه- . پذیرش توبه 174
- الف. معنای ورع 175
- 2. ورع 175
- ب. درجات ورع 176
- 3. زهد 177
- الف. معنای زهد 177
- ب. ستایش زهد 179
- ج. درجات زهد 180
- ب. اختلاف فقرا 183
- الف. معنای فقر 183
- 4. فقر 183
- ج. فقر و روایات 184
- 5. صبر 188
- الف. معنای صبر 188
- ب. مراتب صبر 190
- ج. فضیلت صبر 191
- د. راه تحصیل صبر 192
- 6. توکل 194
- الف. معنای توکل 194
- ب. فضیلت توکل 195
- ج. درجات توکل 196
- الف. معنای رضا 198
- 7. رضا 198
- ب. فضیلت رضا 199
- حالات عارفان 202
- 1. محبت 202
- اشاره 202
- اشاره 202
- الف. محبت در قرآن و روایات 204
- ب. خداوند متعال، تنها محبوب حقیقی 205
- اشاره 208
- الف. معنای خوف 209
- ب. انواع خوف 209
- ج. درجات خوف 211
- د. فضیلت خوف 212
- ه- . معنای رجا 214
- و. انواع رجا 214
- ز. فضیلت رجا 216
- 3. شوق 217
- معنای شوق 217
- 4. انس و اطمینان 220
- الف. انس 220
- اشاره 223
- الف. مشاهدۀ قلبی در دنیا 223
- ب. مشاهدۀ قلبی در آخرت 224
- 6. یقین 227
- الف. معنای یقین 227
- ج. نشانه های اهل یقین 228
- د. مراتب یقین 231
بعضی از مردم دنیا را به جهت مشهور شدن در زهد و خودنمایی و ریا یا به خاطر تنبلی رها می کنند. همچنین زهد به معنای فقر و زاهد به معنای فقیر نیست؛ بلکه زاهد هر چند از نعمت های دنیا برخوردار باشد، میل به حرام و معصیت خدا پیدا نمی کند و چون هر نعمتی را از خدا می بیند، بر آن نعمت اعتماد نمی کند؛ بلکه دائماً خود را محتاج و فقیر او می بیند.
امام صادق علیه السلام فرمود:
زهد در دنیا به معنای ضایع کردن مال و حرام نمودن حلال نیست؛ بلکه زهد در دنیا به این معنا است که به آنچه در نزد خداست مطمئن تر باشی تا به آنچه در دست تو است.(1)
ب. ستایش زهد
زهد از بالاترین منازل دین و مقامات سالکان است و آدمی تا عظمت خداوند متعال و ارزش آخرت را نداند نمی تواند نسبت به دنیا زاهد شود و به این جهت، زهد در قرآن و روایات به نیکی ستوده شده است.
خداوند متعال دربارۀ قارون می فرماید:
او در حالی که خود را زینت نموده بود در میان مردمانش ظاهر شد، آنان که دنیاطلب بودند گفتند: ای کاش، به ما نیز مانند آنچه به قارون داده شده، داده می شد که او بهرۀ زیادی [از دنیا] دارد و کسانی که به آنها علم داده شده بود، گفتند: وای بر شما، ثواب خدا بهتر است برای کسی که ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد و به آن نخواهد رسید مگر صابران.(2)
1- . کلینی، الکافی، ج5، ص70.
2- . «فَخَرَجَ عَلَی قَوْمِهِ فِی زِینَتِهِ قَالَ الَّذِینَ یُرِیدُونَ الْحَیَاهَ الدُّنیَا یَا لَیْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِیَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِیمٍ وَقَالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَیْلَکُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَیْرٌ لِّمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا یُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ»؛ سورۀ قصص، آیات 79 و 80.