سیری در عرفان عملی اسلام صفحه 198

هر چند اینها وسیله ای برای رسیدن به هدف است و بدون آنها نتیجه ای به دست نمی آید.

تکیه بر تقوا و دانش در طریقت کافریست***راهرو گر ص-د هنر دارد توکل بایدش

حافظ، دیوان، غزلیات، ص363

7. رضا

الف. معنای رضا

رضا یعنی راضی بودن عبد به تقدیرات الهی. در مقام رضا قلب عبد، آنچه را خدا برای او اختیارنموده، خوب می بیند و چون می داند او بهترین امور را برای بندۀ خود تقدیر می کند، به آن راضی می شود.(1)

این مقام از آثار محبت به خداوند متعال و از لوازم آن است؛ زیرا عاشق غیر از خواستۀ محبوب، چیز دیگری را نمی خواهد و آنچه از او می رسد، شیرین و پسندیده می یابد.

برای کسی که به مقام رضا رسیده است فقر و ثروت برابر است و بقا و فنا و عزت و ذلت، در نزد او یکسان است و صحت و مرض و مرگ و زندگی برای او یکی است؛ زیرا او همۀ آنها را از جانب خدا می داند و تحمل آنها بر او دشوار نیست. محبتی که در دل او ریشه زده، تحمل همۀ اینها را برایش آسان می کند. چنین کسی دائماً خوشحال و با نشاط است؛ زیرا همه چیز را با چشم رضایت می نگرد و آنها را با نور رحمت الهی تماشا می کند و در همۀ آنها اسرار حکمت ازلی را آشکارا می یابد.(2)