سیری در عرفان عملی اسلام صفحه 214

هست امیدم که علی رغم عدو روز جزا***فیض عفوش ننهد بار گنه بر دوشم

حافظ، دیوان، غزلیات، ص483

ه- . معنای رجا

رجا یا امیدواری عبارت است از احساس راحتی قلب به امید امری پسندیده که آدمی انتظار آن را دارد. سالک چون لطف و فضل الهی را می بیند، به آن امیدوار می شود و راه رسیدن به مقصود را هموار می یابد.

در دعای امام سجاد علیه السلام آمده:

مولای من، هر گاه گناهان خود را می بینم، می ترسم و ناله ام بلند می شود و هر گاه لطف و بخشش تو را می بینم، به آن امیدوار می شوم.(1)

و. انواع رجا

رجاء صادق: هر گاه آدمی در مقام بندگی خدا باشد و اسباب جلب رحمت الهی را فراهم کند، خود را شایستۀ مقام قرب الهی نمی بیند و اعمال خود را که همراه با جهل و تقصیر انجام شده است، شایستۀ قبول حق نمی داند، اما امید دارد که خداوند با فضل و کرمش، راه قرب را بر او بگشاید و گناهان او را بپوشاند و قلب او را به تجلی انوار جمال روشن کند؛ و این امیدی راستین و صحیح است. بنده ای که از روی صدق به خدا دل ببندد، هرگز ناامید نمی شود و مستمندی که دست نیاز به درگاه او دراز کند، ناامید از فضل و رحمت او بازنمی گردد. عارفان در این مقام به فضل خدای خود دل می بندند و تا از وصال او کام نگیرند، دامن فضل او را رها نمی کنند.