سیری در عرفان عملی اسلام صفحه 47

از امام سجاد علیه السلام روایت شده است:

هرگاه خداوند نسبت به بنده ای ارادۀ خیر نماید، دو چشم قلبی او را باز می کند تا با آنها غیب را مشاهده نماید.(1)

البته آنچه از معرفت برای مخلوق ممکن است، معرفت به طور اجمالی است، نه تفصیلی؛ زیرا معرفت به کنه ذات خداوند ناممکن است؛ چون ذات اقدس او نامحدود است و کسی را احاطه بر آن ممکن نیست؛ لذا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «خدایا آن چنان که حق معرفت توست تو را نشناختیم».(2)

2. انسان و معرفت

انسان ها در معرفت خداوند به چند گروه تقسیم می شوند:

کسانی که به دلیل ظلمت نفس و گرفتار شدن در گرداب جهل و شهوت و هواهای نفسانی، بهره ای از معرفت حق تعالی ندارند و در غفلت و بی توجهی از آیات الهی به سر می برند و دل های ایشان از حق محجوب است و آن را انکار می کنند. خداوند می فرماید:

بگو اگر آن (قرآن) از جانب خدا باشد، پس شما به آن کافر شوید، چه کسی گمراه تر از آن است که در دشمنی عمیق باشد.(3)

به طور کلی ریشۀ گمراهی انسان ها در سه چیز است:

اول: «انکار توحید» که منشأ آن بی معرفتی به خداوند متعال است؛

دوم: «گمراهی از دین» که دلیل آن نشناختن پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله است و یهودیان و مسیحیان از این قبیل هستند؛

1- . صدوق، التوحید، ص367.
2- . احسائی، عوالی اللئالی، ج4، ص١٣٢.
3- . «قُلْ أَرَأَیْتُمْ إِن کَانَ مِنْ عِندِ اللهِ ثُمَّ کَفَرْتُم بِهِ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ هُوَ فِی شِقَاقٍ بَعِیدٍ»؛ سورۀ فصلت، آیۀ 53.