حلاج مرتدی به دار آویخته : همراه با ملحقاتی درباره فلسفه و تصوف صفحه 19

حلاج گفت: من چگونه چیزی را که ساخته نشده است به تو نشان دهم و برای تو آن را به وجود آورم؟

ابوسهل گفت: کسی که چیز غایب را حاضر می سازد باید بتواند چیزی را هم که ساخته نشده است به وجود آورد».(1)

محدّث ارموی پس از نقل این دو روایت می گوید: «از قرائن چنین معلوم می شود که این مناظره اخیر حلاج و ابوسهل در حدود سالهای بین 289و301 در اهواز و حوالی آن اتّفاق افتاده است زیرا در همین ایّام بود که حلاج در اهواز و دهات اطراف آن غذا و شراب برای یاران خود حاضر می کرده و درهم هایی که آن ها را «دراهم القدره» نامیده بود، در میان آنان پخش می کرد و کسی که در این زمان به غیر از ابوسهل نوبختی، در اهواز به حیله های حلاج پی برده و او را وادار به خارج شدن از شیرازنموده، متکلّم معروف معتزلی ابوعلی جبّائی است که گویا در همین ایّام و با او در اهواز مجلسی داشته است».(2)

شیخ المشایخ شیعه (علی بن بابویه قمّی) در قم و حلاج