- پیش گفتار 3
- 1. بیان مسئله 5
- اشاره 5
- 2. اهمیت موضوع 5
- فصل اول: کلیات 5
- 4. پرسش های پژوهش 8
- 3. اهداف تحقیق 8
- 5. پیشینه تحقیق 9
- ب) یاد = ذکر 11
- 6. مفهوم شناسی 11
- اشاره 11
- الف) تربیت 11
- ج) تفاوت ذکر با علم و خاطر 13
- اشاره 13
- د) مراتب ذکر و یاد خدا 13
- یک _ ذکر لفظی 14
- دو _ ذکر معنوی 16
- سه _ ذکر قلبی 17
- چهار _ ذکر عملی و یاد خدا در همه حال (رفتار و عملکرد) 19
- پنج _ یاد خدا هنگام معصیت 20
- اشاره 22
- 1. عوامل تقویت یاد خدا 22
- الف) شناخت خدا و توجه به خویشتن 22
- فصل دوم: عوامل تقویت و تضعیف یاد خدا 22
- اشاره 22
- ب) تحصیل محبت و یادآوری نعمت های الهی 25
- ج) مواظبت بر عمل 26
- د) پالایش دل 28
- ه_) سختی و مصیبت 28
- و) نقش عبادت در نهادینه سازی یاد خدا 29
- اشاره 32
- 2. عوامل تضعیف یاد خدا 32
- الف) پیروی از شیطان 32
- ب) پیروی از شهوات 33
- ج) دنیادوستی 34
- د) دوستی با منحرفان 37
- اشاره 38
- اشاره 38
- فصل سوم: آثار و برکات یاد خدا 38
- 1. آثار فردی یاد خدا 38
- آثار سلامت قلب 39
- اشاره 39
- الف) سلامت قلب 39
- یک _ آرامش دل 39
- اشاره 39
- اشاره 41
- دوم _ گذشته تاریک 41
- اول _ آینده تاریک و مبهم 41
- ششم _ بدگمانی ها و خیال های پوچ 42
- سوم _ ضعف در برابر عوامل مخالف 42
- چهارم _ احساس پوچی 42
- پنجم _ قدرنشناسی 42
- هفتم _ دوستی دنیا 43
- هشتم _ وحشت از مرگ 43
- دو _ حیات دل 44
- سه _ شفای دل 44
- ب) ایجاد بصیرت 45
- ج) تقویت ایمان 46
- ه_) وارستگی از لذت های مادی 47
- د) خودیابی 47
- و) دوری از نفاق 48
- ز) توفیق ترک گناه 49
- ط) افزودن بر منزلت 52
- ح) استقامت ورزی 52
- ی) غلبه بر نگرانی ها 53
- ک) زمینه سازی توبه 54
- ل) جلب نظر الهی و نصرت او 55
- م) قرب خدا 57
- 2. آثار خانوادگی یاد خدا 58
- اشاره 58
- الف) دوری اعضای خانواده از رفتارهای ناپسند 59
- ب) پایبندی به ارزش های اخلاقی 60
- ج) پیدایش محیط معنوی 60
- د) برقراری صفا و صمیمیت 61
- ه_) مشارکت در حل مشکلات 62
- و) تربیت فرزندان مؤمن 63
- 3. آثار اجتماعی یاد خدا 64
- اشاره 64
- الف) احساس مسئولیت در قبال وظایف اجتماعی 65
- ب) دفع بلا از جامعه 67
- ج) یاری و امداد الهی 68
- الف) رهایی از مرگ با صاعقه 69
- د) انواع امداد های الهی 69
- 4. آثار اخروی یاد خدا 69
- اشاره 69
- ب) رهایی از تشنگی سکرات مرگ 70
- ج) عامل مهربانی ملک الموت 72
- د) رهایی و نجات از سختی های قبر 72
- ه_) آمرزش گناه و افزایش ثواب 73
- و) سنگینی میزان اعمال 74
- ز) رهایی از دوزخ 75
- ح) ورود به بهشت 76
- ط) آباد کردن بهشت 77
- ی) علوّ درجات 78
- اشاره 79
- فصل چهارم: آثار غفلت از یاد خدا 79
- الف) سنگ دلی 79
- اشاره 79
- 1. پیامدهای فردی فراموشی یاد خدا 79
- ب) تسلط شیطان 82
- ج) زندگی تنگ در دنیا و کوری در قیامت 83
- د) مردودی در آزمون الهی و گرفتار شدن به عذاب 85
- ه_) خودفراموشی 86
- و) عادی شدن گناه و موفق نشدن به توبه 87
- ز) مرگ دل 88
- ح) حسرت در قیامت 89
- ط) ورود به جهنم 90
- الف) پیدایش بزهکاری و رشد انحراف های اجتماعی 91
- 2. پیامدهای اجتماعی غفلت از یاد خدا 91
- اشاره 91
- ب) سست شدن بنیاد خانواده 92
- ج) تجاوز به حقوق دیگران 94
- د) فروپاشی و سقوط جامعه 94
- 1. تأثیر یاد خدا در برنامه سازی 96
- اشاره 96
- فصل پنجم: نقش رسانه در ترویج و گسترش یاد خدا 96
- 2. تأثیر یاد خدا در برنامه ریزی های صداوسیما 97
- الف) نقاط قوّت در رسانه ملی 99
- اشاره 99
- 3. نقد و ارزیابی برنامه های پخش شده در رسانه ملی 99
- ب) نقاط ضعف در رسانه ملی 100
- 4. پیشنهادهای برنامه ای 102
- 5. معرفی سوژه ها 103
- کتاب نامه 106
امام خمینی رحمه الله درباره این حدیث چنین می نویسد:
و این حدیث شریف اشاره به دو مرتبه کامله از حضور قلب است: یکی حضور قلب در تجلی ذاتی یا اسمائی و دیگری، حضور قلب در تجلی فعلی به یک مرتبه آن، که عابد خود را در محضر ربوبیت حاضر ببیند، و البته در این صورت ادب حضور و آداب مخاطبه با جناب ربوبی را فطرتاً به جا می آورد.(1)
پنج _ یاد خدا هنگام معصیت
پنج _ یاد خدا هنگام معصیت
یکی از عوامل مهم انجام واجبات و ترک محرّمات و گناهان، یاد خداست. این بخش از ذکر، در روایات معصومان(ع)، مهم ترین نوع ذکر است؛ زیرا سبب می شود انسان فرمان پذیر باشد و از گناهان بپرهیزد. کارهای حرام، به ویژه امور شهوانی و نفسانی از جاذبه های بسیاری برخوردارند. شیطان زمینه های گمراهی و سرنگونی انسان را در دام گناه فراهم می سازد و همگان نمی توانند در برابر این فشارها دوام بیاورند و از گناه بپرهیزند. ازاین رو، یاد خدا در مواردی که زمینه برای گناه کردن فراهم باشد، از ارزش و اهمیت ویژه ای برخوردار است. خداوند در قرآن کریم، از افرادی که هنگام گناه به یاد خدا می افتند و از معصیت دوری می کنند، با عنوان پرهیزکاران بابصیرت نام برده است.
ِإنَّ الَّذینَ اتّقَوْا إِذا مَسّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ. (اعراف:201)
در حقیقت، کسانی که (از خدا) پروا دارند، چون وسوسه ای از جانب شیطان بدیشان رسد، (خدا را) به یاد آورند و به ناگاه، بینا شوند.
امام صادق(ع) در تفسیر این آیه می فرماید:
1- امام خمینی رحمه الله، سرّالصلوه (معراج السالکین و صلوه العارفین)، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله، 1372، چ 2، ص 26.