معرفت نفس و حشر صفحه 219

اعمالشان در نظر گرفته می شوند. ولی افراد دیگری هستند که از همه ی این ها بالاترند، آن هایی که جانشان غرق مشاهده ی جلال الهی است و اصلاً توجهی به عمل صالح یا سیئه ندارند، کفه های میزانشان را شکسته اند و از عالم موازین و اعمال آزاد و خالص گشته اند و به سوی نور جمال و جلال او روی انداخته اند.

پس هر کس به قوه ی یقین و نور ایمان و توحید، از قید طبیعت و اسارت دنیا خالص نشد، ذاتش در قیامت در رَهْن عملش قرار دارد و دو کفه ی میزان برای چنین شخصی به حسب اعمال و نتایج آن ها است و جذبه ی آن اعمال برای نفس و توجه نفس از طرفی به طرف دیگر به منزله ی سنگین شدن کفه ی گناهان می باشد - مثل توجه به خبائث - در آن صورت یکی از کفه هایش میل به طرف پستی و جهنم کرده - به اندازه ای که در شخصیت وی از متاع دنیای فانی هست - و کفه ی دیگر به جانب اعلی و دار نعیم میل می کند - به اندازه ای که در آن کفه متاع آخرت هست - و بدان که کفه ی حسنات در جانب یمین که همان جانب مشرق است قرار دارد و کفه ی سیئات در جانب شمال که همان جانب غرب است قرار دارد و اگر ترجیح واقع شد و حکم الهی تحقق یافت دو کفه، حکم یک کفه را پیدا می کند. انسان یا «یمینی و مشرقی و بهشتی» و یا «شمالی و مغربی و جهنمی» می شود و این به جهت غلبه ی یکی بر دیگری است به حیثی که یکی در دیگری مقهور و محو می شود و اهل سعادت هر دو دستشان راست می گردد، و اهل شمال دو دستشان شمالی می شود - در روایت داریم که ائمه علیهم السلام هر دو دستشان یمین است-

طوائف مردم در روز قیامت

همچنان که متوجه شدید اهل آخرت به طور اجمال سه قسم بودند:

1- مقربون و سعداء که اصحاب یمین هستند.

2- اشقیاء که اصحاب شمال اند.

3- آن هایی که بدون حساب اند، حال یا برای ورود در جهنم و یا برای ورود در بهشت.

این گروه اخیر خود سه قسمت اند: