معرفت نفس و حشر صفحه 242

هرکس شرّی را مرتکب شود آن را دریچه ای گشوده به سوی آتش برای خود می بیند و می یابد.

تبصره و تذکر

مطلع باش که باطن انسان در دنیا، ظاهر اوست در آخرت و مادامی که انسان در این دنیا مقیم است آخرت نسبت به دنیا برای او عالَم غیب است و همین که از دنیا به آخرت منتقل شد آن عالم برای او عالم شهادت می شود و اطلاق دریچه های بهشت به این قوا و مشاعرِ ظاهری از باب توسّع است نه بر سبیل حقیقت. زیرا در خانه وقتی باز شود دیگر باز شده است و بسته شدن معنی ندارد. لذا دریچه ی هر چیزی از جنس آن چیز است درحالی که این حواسِ بدنی این طور نیست و لذا آنچه به سوی جنت باز می شود حواسی است که با نفس محشور می شوند و در آخرت به بقای نفس باقی خواهند بود.

قبلاً مشخص شد که نفس در ذات خود عین شنوائی و بینائی و لمس و چشائی و فکر و تصرف است و در ذات خود دارای دست و پای روحانی است. نفس دارای چشمی است که ناظرِ ربّ خود است و دارای گوشی است که آیات الهی و کلمات ملائکه و صدای پرندگان بهشت و نغمه ها و تسبیحات اشیاء را می شنود و دارای قوه ی بویایی است که به وسیله ی آن نسیم های قدسی را می بوید و دارای ذائقه ای است که طعام های بهشتی و میوه هایی که هرچه بخواهد در آن هست را می چشد و دارای لامسه ای است که حور العین را لمس می کند. این ها مشاعر و حواس روحانی و باطنی است و این حواس همراه با محسوساتشان مخصوص اهل جنت اند البته وقتی که مانعی آن ها را نبسته و حجابی آن ها را نپوشانده باشد، ولی حواس ظاهری و محسوساتِ آن ها همه امور تحول پذیر و نابود شونده اند که همه منشأ عذاب الیم و حجاب عظیم اند. - برخلاف مشاعر درونی - همین حواس ظاهری هستند که انسان را به قعر جهنم و آتش می رسانند. هر نَفْسی که هوس خود را پیروی کند و او را شهوت تسخیر کرده باشد و شیطان او را به استخدام و بندگی بگیرد، از اهل نار می گردد زیرا که مشاعر هفتگانه ی او همه اسبابی شده اند در جهت دوری او از الله و ملکوت الهی. چنانچه خداوند فرمود: «أَ فَرَأَیْتَ مَنِ