- سخن ناشر 1
- اشاره 7
- واژه فلسفه 8
- واژه سوفیست 8
- اشاره 8
- 1. فلسفه به معنای شناخت 10
- اشاره 10
- 2. فلسفه به معنای هدف غایت حکمت 10
- تعریف اصطلاحی فلسفه 10
- تعریف فلسفه 12
- موضوع فلسفه 15
- اشاره 15
- روش فلسفه 16
- غایت و فوائد فلسفه 18
- فوائد فلسفه 18
- مبادی فلسفه 19
- مابعدالطبیعه( متافیزیک) 21
- اشاره 24
- تاریخچه و زمینه پیدایش فلسفه 24
- تاریخ فلسفه 25
- تاریخچه فلسفه اسلامی 25
- اهمیت تاریخ فلسفه 25
- مباحثی در باب فلسفه اسلامی 26
- رابطه فلسفه با سایر علوم 30
- کمکهای فلسفه به علوم 30
- اشاره 30
- 2. اثبات اصول موضوعه 31
- 1. اثبات موضوعات علوم 31
- کمک فلسفه به عرفان 32
- کمک های علوم به فلسفه 32
- 2. تهیه زمینه های جدید برای تحلیل های فلسفی 32
- 1. اثبات مقدمه برخی از براهین 32
- اشاره 32
- رابطه کلام و فلسفه 33
- کمکهای عرفان به فلسفه 33
- اشاره 37
- اشاره 38
- روش فلسفه مشاء 39
- 1. ابویوسف یعقوب کندی 40
- اشاره 40
- بنیان گذار مکتب فلسفی مشاء 40
- 2. ابو نصر فارابی 43
- 3. ابن سینا 44
- 3. فلسفه مشاء در مغرب زمین 45
- 1. مرحله تأسیس 45
- دوره ها و مراحل فلسفه مشاء 45
- 2. مرحله افول 45
- اشاره 45
- اشاره 48
- تعریف و روش فلسفه اشراق 48
- تاریخچه و زمینه پیدایش فلسفه اشراق 50
- بنیان گذار مکتب فلسفی اشراق 50
- 1. فلسفه مشاء 51
- منابع فلسفه اشراق 51
- اشاره 51
- 4. عرفان اسلامی 52
- 2. فلسفه ایران باستان 52
- 3. فلسفه یونان 52
- نسبت فلسفه اشراق با افلاطون 53
- 1. اصالت ماهیت و اعتباری بودن وجود 55
- اصول و مبانی فلسفه اشراق 55
- الف) نورالانوار 56
- 2. نور و ظلمت 56
- اشاره 56
- 4. اقسام نور جوهری 56
- 3. تقسیم نور به جوهر و عرض 56
- ج )نفوس یا انوار اسفهبدیه 57
- ب) عقول یا انوار قاهره 57
- 5. صور معلقه و اشباح مجرده 58
- 6. بساطت جسم 59
- اشاره 61
- روش کلامی 61
- فواید علم کلام 62
- مهم ترین مشرب های عمده کلامی 64
- اشاره 68
- عرفان در لغت واصطلاح 68
- موضوع عرفان 70
- هدف عرفان 71
- اشاره 71
- روش عرفان 71
- دوره های تاریخی تصوف و عرفان 71
- 2. اشتراک 73
- 1. تفاوت 73
- اشاره 76
- اشاره 77
- منابع حکمت متعالیه 77
- 3. عرفان 78
- 2. علم کلام 78
- 4. فلسفه های پیشین 79
- صدرالمتالهین و آرای پیشینیان 79
- 1. الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه 80
- اشاره 80
- مهم ترین کتاب های ملاصدرا 80
- 2. کتاب الشواهد الربوبیه 81
- 3. کتاب مفاتیح الغیب 81
- اشاره 84
- اشاره 85
- مسائل هستی 85
- مسائل ویژه هستی 86
- واژه وجود 90
- اشاره 90
- احکام وجود و ماهیت 90
- بدیهی بودن مفهوم وجود( هستی) 91
- ماهیت 91
- دلیل بدیهی بودن مفهوم وجود 93
- زیادت وجود بر ماهیت در ذهن 93
- دلایل فیلسوفان بر زیادت وجود بر ماهیت 94
- اصالت وجود یا اصالت ماهیت 97
- اشاره 97
- نگاهی به تاریخچه مسئله 100
- دلایل اصالت وجود(مهم ترین دلیل) 102
- تقریر برهان اصالت ماهیت 103
- دلایل اصالت ماهیت (مهم ترین دلیل) 103
- تقریر برهان اصالت وجود 103
- تاریخچه بحث وجود ذهنی 106
- اشاره 106
- ایرادها و پاسخ ها درباره وجود ذهنی 107
- اشکال سوم 109
- اشاره 111
- دلایل عقلی و نقلی متکلمان 112
- 1. دلیل عقلی 112
- پاسخ فلاسفه اسلامی 113
- 2. دلیل نقلی 113
- ثابت و متغیّر 114
- نظرات گوناگون در ثابت و متغیّر 114
- اشاره 114
- 2. نظریه آتمیسم 115
- 3. نظریه ارسطو 115
- 4. نظریه ملاّ صدرا 116
- 5. نظریه هراکلیت (هرقلیطوس) 117
- علیت 119
- اشاره 119
- اهمیت قانون علیت 119
- اشاره 119
- منشاء انتزاع مفهوم علّیت 120
- اشاره 120
- 2. قانون علیت پایه و اساس دانش بشر 120
- 2. نظریه فطری (عقل محض) 121
- 3. نظریه حکمای مسلمان 122
- تعریف علّیت 122
- تحلیل علّیّت 123
- مناط وملاک نیازمندی معلول به علّت چیست ؟ 124
- اشاره 124
- 1. نظریه حسّی (مادّی) 124
- 2. نظریه حدوث زمانی 125
- 3. نظریه ماهوی 126
- 4. نظریه فقر وجودی (امکان فقری) 127
- سنخیّت علّی و معلولی 129
- اقسام علّت 130
- 1. نظریه مادّه گرایان 133
- اشاره 133
- اشاره 133
- تعریف 133
- 3. نظریه فیلسوفان مسلمان 134
- 2. نظریه متکلّمان مسلمان 134
- 4. نظریه ملاّ صدرا 134
- 1. راه ارسطویی یا «برهان حرکت» 135
- اثبات فلسفی واجب الوجود 135
- راه های فلسفی در اثبات واجب الوجود 135
- اشاره 135
- 3. راه صدرایی یا «برهان صدّیقین» 136
- 2. راه سینوی یا «برهان امکان و وجوب» 136
- احکام واجب الوجود 138
- 2. کیفیت صفات واجب 138
- 1. معیار احکام و صفات واجب الوجود 138
- 3. راه های شناخت صفات ثبوتی واجب الوجود 140
11 . اصالت وجود یا ماهیت
اشاره
اهداف درس
انتظار می رود در پایان این درس دانش پژوه:
1. با اصطلاحات «وجود» «ماهیت» «اصالت» «اعتباریت» آشنا باشد.
2. تاریخچه بحث اصالت وجود را بداند.
3. مهمترین دلیل ملاصدرا بر اصالت وجود را بداند.
4. مهمترین دلیل شیخ اشراق بر اصالت ماهیت را بداند.
اصالت وجود یا اصالت ماهیت
در بحث گذشته گفتیم وجود دارای مفهومی بسیار واضح و آشکار است، و در کنار وجود, عنوان دیگری به نام ماهیت مطرح است، اکنون بحث در این است که آیا آن چیزی که در عالم خارج تحقق دارد و اصیل بودن را به خود اختصاص داده است, (وجود) است؟ و یا اینکه اصالت از آنِ ماهیت است؟ و این ماهیت است که در خارج تحقّق دارد و اصیل است و وجود جز یک امر اعتباری, چیز دیگری نیست؟
برای اینکه مفهوم این مسئله درست روشن شود و محل نزاع کاملا مشخص گردد لازم است نخست توضیحی پیرامون واژه هایی که در عنوان مسئله به کار می رود بدهیم و بعد مفاد عنوان و محل نزاع را دقیقا تعیین کنیم. این مسئله معمولا به این صورت عنوان می شود که آیا وجود اصیل است و ماهیت اعتباری یا اینکه ماهیت اصیل است و وجود اعتباری؟ بنا بر این واژه های محوری این