- مقدّمه 1
- اشاره 5
- ارتباط و اتّکال انسان با خدا 6
- ارتباط با خدا 6
- رابطه ی قلبی انسان با خدا 6
- خدا را حاضر و ناظر دانستن ، خدا را در مقابل خود احساس کردن 7
- خدا را نزدیک خود احساس کردن 7
- تقرُّب و أُنس 7
- رابطه ی انسان با منبع فیّاض 7
- انس با خدا 8
- تقرُّب إلی اللّه 8
- حرف زدن با پروردگار 8
- با خدای متعال سخن گفتن، حرف دل را با او در میان گذاشتن 8
- بیان خواستهای فطری انسان 9
- خدا را خواندن 9
- خواستن 9
- اشاره 9
- بهترین عبادت 10
- روح عبادت 10
- خشوع و خاکساری نزد پروردگار 11
- تضرُّع 11
- وسیله ای برای رسیدن به حوائج و مقصودها 12
- وسیله ای بین خدا و بندگان 13
- وسیله ای در کنار وسائل دیگر ، یکی از دهها وسیله و سبب و علّت 13
- دعا وسیله ای در طول ابزارهای مادّی و نه رقیب آنها 13
- دعا، ضرورتاً همیشه با حاجت خواستن همراه نیست 14
- درخواست، تمجید و تحمید، و یا اظهار محبّت و ارادت 14
- أقسام دعا و أنواع سخن گفتن با خدا 14
- وسیله ای برای فهمیدن معارف الهی 14
- نمونه ای از مصادیق دعا و ذکر 14
- نماز 14
- اجابت چیست؟ 15
- نماز جمعه 15
- پاسخ و توجّه و التفات خداوند 15
- جاری شدنِ طلب، از سرتاپای دعا کننده ، همان پاسخ الهی است 16
- جور شدنِ أسباب و وسائط 16
- نورانیتی که در دل پدید می آید 16
- برآورده شدن خواسته در چهارچوب قوانین طبیعی 16
- جورشدن ابزارهای مادّی و عادی و معمولی 17
- دعا جورکننده ی روال عادی 18
- خود را در برابر خدا یافتن و به او دل دادن 20
- معانی ذکر 20
- ذکر یعنی همنشینی با محبوب 21
- ذکر یعنی یاد، در مقابل غفلت و نسیان 21
- ذکر به معنای یاد تکلیف و یاد نعمت الهی است، نه فقط ورد و اوراد 22
- ذکر، یعنی به یاد بودن، به یاد آوردن، به هوش بودن و توجّه کردن 22
- ذکر یعنی دوری از غفلت 23
- ذکر، مانعِ رفتن به سمتِ معصیت 23
- ذکر یعنی بیدارباش 23
- اشاره 26
- دعا، بیمه کننده ی انسان در مقابل جلوه های مادّی 27
- توفیق دعا، علامت لطف پروردگار 27
- دعا، مظهر بندگیِ در مقابل خداوند 27
- دعا، اسلحه ای مایه ی نجات 28
- دعا، دارای تأثیرات معجزآسا بر روی دل انسان 28
- دعا، بهترین مضامین سرشار از معارف الهی 28
- دعا، معنادهنده ی حیات انسان 28
- دعا، کلید همه ی خزائن الهی 29
- دعا، دارای نقش مؤثّر در سازندگی 30
- دعا و فرصت دعا کردن، یک نعمت 30
- دعا، آشکارکننده ی محتوای ذهن دعاکننده 30
- هفت مرتبه ضمیر متکلّم برای خدا، فقط در آیه ی دعا 31
- اهمیّت ذکر 32
- تکرار إِهدِنَا الصِّراطَ المُستَقِیمَ در شبانه روز 32
- پیش بردنِ راه، در گروِ دعا 32
- درخواستِ ذکر کثیر 32
- قرآن، وسیله ی ذکر 33
- ذکر، عرفان واقعی 33
- راه تقوا، ذکر خداست 33
- ذکرِ نامحدود 33
- موضوع ذکر، مسأله ی اصلی و اساسی 33
- ذاکر بودن در همه ی حالات، از مهم ترین تکالیف مؤمنین 34
- امر به دعا و نهی از ترک آن 35
- کتابی بسیار عظیم 35
- امر 35
- یکی از بهترین ذخایر معنوی ما 35
- غنیمت دانستن دعا 36
- وظیفه 36
- لزوم 36
- گرفته شدنِ حال دعا از انسان، علامتی بد 37
- مقایسه ی دعا و ذکر با سایر فضائل 37
- بی پشتوانگی، پی آمد بی نیاز دانستنِ خود از دعا 37
- سلب توفیق دعا، نگران کننده تر از سلب توفیق اجابت 37
- دعا، یکی از مهمّ ترین کارهای بنده ی مؤمن 37
- دعا، مغز عبادت 38
- دعا، تنها راه رسیدن به خواسته های عظیم 38
- دعا، مهمّ ترین علاج 38
- مقامِ دعاکنندگان، بیانگر اهمیّت دعا 39
- پیامبر صلی الله علیه و آله 39
- ذکر، بزرگتر و مهم تر از نهی از فحشا و منکر 39
- انبیاء علیهم السلام 40
- اصحاب و حواریّون پیامبران 41
- امام خمینی(ره) 41
- اشاره 42
- از جانبِ خدا 43
- اراده ی خدا 43
- اجازه ی پروردگار 44
- دعا مستجاب خواهد شد؛ یا زود و یا دیر 45
- شکر 45
- قطعیتِ إجابت 45
- التماس و درخواستِ حالِ دعا 45
- از ناحیه ی دعاکننده 45
- امید 45
- اگر خدا درِ دعا را باز کند، درِ اجابت را نمی بندد 46
- کراهتِ انتظارِ سرعتِ غیرمعمول، برای دریافت حاجت 47
- بی قید و شرط بودن اجابت 47
- وجود شرائط و آداب برای دعا، برای بالا بردنِ امکانِ إجابت 48
- اگر دعا، درست به کار برده شود، اجابت قطعی و بدون شرط است 49
- موانعِ إجابت 49
- اگر دعا به معنای حقیقی کلمه انجام بگیرد، اجابت قطعی و بدون شرط است 49
- تصادم با یک قانون الهیِ دیگر 49
- درخواستهای غیرممکن 51
- گناه 52
- قلب غافل 53
- شروط حقیقی بودنِ دعا و قطعی بودنِ إجابت در پیِ آن 53
- اگر شرایط دعا وجود نداشته باشد، دعا مستجاب نمی شود 53
- انس 54
- شروط مرتبط با اعتقادات و حالات دعا کننده نسبت به خداوند 54
- معرفتِ پروردگار و باور به قدرت او 54
- مؤثّر بودن زمان و مکان و خصوصیات 54
- خشوع 55
- تضرّع 55
- امید به اجابت 56
- اصرار بر درخواست، دست برنداشتن از دعا 56
- شروط مرتبط با اعتقادات دعا کننده نسبت به دعا 56
- بزرگ نشمردن حاجات 57
- تدبّر در معنای دعاها 58
- فهم معانی 58
- توجّه 59
- مطالبه ی حقیقی 61
- حضور قلب 61
- حرف زدن از دل 62
- با همه ی دل 62
- شروط مرتبط با قلب و دل دعا کننده 62
- طراوت دل 63
- معطّر و مزیّن کردنِ دل 63
- رقّت قلب 63
- سوز دل 63
- توبه و اجتناب از گناه 64
- توبه 64
- عمل 65
- ترک گناهان 65
- خروج از مظالم 65
- رجب 67
- زمان ها و موقعیت های برتر 67
- شعبان 67
- ایّام معلومات 68
- پیروزی 68
- عید فطر 68
- نماز 69
- اضطرار و سختی 69
- اشاره 70
- توجّه پیدا کردن به عجز و حقارت و تهی دستیِ خودمان 71
- رشد روحیّه ی ذلّت و خاکساری 71
- سرکوبیِ خودبینی و خودخواهی 72
- شکستن نفسانیتها 74
- کسبِ معارف 75
- مهار نفس 75
- اجابت، رفع حاجات، دفع بلا، جلبِ روزی 79
- ماندگار و مؤثّر کردنِ معارف در دل انسان 79
- دفع بلاء 87
- جلب رزق و نجات از دست دشمن 87
- دستاوردهای دیگر دعا 88
- دفع انگیزه های مادّه گرایانه 88
- دفعِ سرگشتگی و درماندگی 89
- برداشتن موانع درونی 89
- زدودنِ غفلت 89
- روشن شدن راه، معنا پیداکردنِ حیات 89
- روشن شدن راه و نجات از سردرگمی و حیرت 90
- جان گرفتنِ دوباره ی قلب و روح 91
- ارتباط با خدا، تقویت روح عبودیت 92
- آشنایی با خدا و پرشدن دل از عشقِ او 92
- تقویت روحِ عبودیت و عشق به خدا 92
- نزدیک شدن انسان به خدا و زنده نگهداشتن یاد خدا در دل 93
- تقویت و استقرار ایمان در دل 93
- عشق به خدا 94
- نورانیت، صفا و معنویت 94
- زنده و نورانی شدن دل انسان 94
- احیاء و زنده کردنِ قلوب 94
- نورانی نگاه داشتن دل انسان 95
- تطهیر روح 96
- تزکیه 96
- تهذیب نفس، پیراستن روح و پالایش ذهن از وسوسه ها 97
- رشد فضایل اخلاقی در انسان 97
- دمیدن روح اخلاص در انسان 99
- دفع آفت فسادپذیریِ انسان، دفع گناهان 99
- دفع آفت فسادپذیریِ انسان 99
- دفع گناه 99
- دفعِ غفلت 101
- تعالی و فلاح 102
- کسب قدرت قلبی، استواری و ثبات قدم در مقابل دشمن 102
- علوّ مقام و مرتبه، عروج 102
- کسب قدرت قلبی و روحی 102
- فلاح 102
- واهمه نداشتن از قدرتها 104
- استواری در مقابل دشمن 104
- امید و نشاط 105
- اشاره 107
- همه چیز را 108
- پیشوایان دین به ما یاد می دهند چه بخواهیم - چیزهای اصلی 108
- درخواستهای بزرگ 109
- حتّی چیزهای کوچک 109
- حاجات همه ی انسانهایی که روی کره ی خاک هستند 110
- اول دیگران، بعد خودِ ما 111
- برای همه ی مسلمین 111
- کتاب نمونه 112
- نمونه هایی از بهترین دعاها 112
- دعای هشتم صحیفه ی سجّادیه 112
- صحیفه ی سجّادیه 112
- دعاهای مأثور از جمله دعای ابی حمزه و دعای افتتاح و دعای عرفه 113
- درخواستهای نمونه 114
- هدایت به صراط مستقیم 114
- نمونه ای از درخواستهای ذکرشده در دعای ابی حمزه 115
- درخواست مغفرت 115
- زندگی گوارا 115
- اصلاح همه ی کارها 116
- بروز و ظهور جوانمردی 116
- دفع نقطه های ضربه پذیرِ معنوی 117
- أَللَّهُمَّ أَغنِ کُلَّ فَقِیرٍ 118
- أَللَّهُمَّ أَشبِع کُلَّ جَائِعٍ 118
- نمونه ای از درخواستهای ذکرشده در دعای ماه رمضان 118
- أَللَّهُمَّ أَصلِح کُلَّ فَاسِدٍ مِن أُمُورِ المُسلِمِینَ 119
ثبات قدم
ذکر خدا پشتوانه ی ثبات قدم است. بنابراین ذکر موجب می شود که ما بتوانیم در آن صراط مستقیم سلوک کنیم؛ پیش برویم. آن هدفی که ترسیم کردیم برای خودمان به عنوان مؤمن، به عنوان مسلمان، به عنوان پیرو یک مکتب مترقی، به عنوان کسانی که انگیزه داریم برای برپا داشتن این بنای رفیعی که خبر از شکوفایی تمدن اسلامی در آینده و در قرون آینده می دهد، احتیاج داریم به ذکر خدا تا بتوانیم در این جادّه حرکت کنیم.259
امید و نشاط
دستاورد ششم دعا، دمیدن روح امید در انسان است. دعا به انسان قدرت مقاومت در مقابل چالشهای زندگی را می دهد. هرکس در دوران زندگی خود با حوادثی مواجه می شود و چالش هایی پیدا می کند. دعا به انسان توانایی و قدرت می دهد و انسان را در مقابل حوادث مستحکم می کند؛ لذا در روایت از «دعا» تعبیر شده است به سلاح. از نبی مکرّم نقل شده است که فرمود: «أَ لَا أَدُلُّکُم عَلَی سِلَاحٍ یُنجِیکُم مِن أَعدَائِکُم»؛ اسلحه ای را به شما معرفی کنم که مایه ی نجات شماست؛ «تَدعُونَ رَبَّکُم بِاللَّیلِ وَ النَّهَارِ فَإِنَّ سِلَاحَ المُؤمِنِ الدُّعَاءُ».((1))
در مواجهه ی با حوادث، توجّه به خدای متعال، مثل سلاح بُرنده ای در دست انسان مؤمن است. لذا در میدان جنگ، پیغمبر مکرّم اسلام همه ی کارهای لازم را انجام می داد؛ سپاه را می آراست، سربازان را به صف می کرد، امکانات لازم را به آن ها می داد، توصیه های لازم را به آن ها می کرد، اشراف فرماندهیِ خودش را
1- ([1]) الکافی ج:2 ص:468 ؛ ألرسول صلی الله علیه و آله .