عقل و ایمان از دیدگاه ابن رشد، صدرالمتالهین شیرازی و ایمانوئل کانت صفحه 105

سپس به این رأی جواب می دهد.

ابن رشد مفاد آیه را به سه صنعت از صناعات خمس منطبق کرد:

ایشان در کتاب فصل المقال چنین می گوید:

أنّ طباع النّاس متفاضله فی التصدیق : فمنهم من یصدق بالبرهان، ومنهم من یصدق بالاقاویل الجدلیه تصدیق صاحب البرهان بالبرهان، إذ لیس فی طباعه أکثر من ذالک، ومنهم من یصدق بالاقاویل الخطابیه کتصدیق صاحب البرهان بالاقاویل البرهانیه. (1)

سپس کلامی از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل می کند که فرمود: «بُعثتُ إلی الاحمر والاسود». (2)

یعنی من مبعوث شده ام برای عرب و عجم، برای همه مردم. و چون مردم سه دسته هستند در قرآن به سه طریق مردم دعوت به هدایت شده اند. لیکن گفته شد که از آیه فوق تیپ شناسی انسانی به دست نمی آید و خداوند نفرموده که: پیامبر! تو این کار را بکن چون مردم سه دسته هستند، مرحوم علامه طباطبایی نیز با این نظریه مخالف بودند.

لزوم تأویل در شریعت

با این مقدمات ابن رشد وارد بخش دوم کتاب می شود و می گوید:

متون مقدس را ناگزیر باید تأویل کرد ولی در این جهت باید به سه مسئله توجه کرد:

1. تأویل چیست؟

2. در چه مواردی باید دست به تأویل زد؟

3. اگر عبارتی چند تأویل داشت کدام را باید انتخاب کرد؟