عقل و ایمان از دیدگاه ابن رشد، صدرالمتالهین شیرازی و ایمانوئل کانت صفحه 116

کتاب «آنالوطیقای ثانی» (1) که در مورد برهان است و کتاب «طوبیقا» (2) که در مورد جدل است و مقاله ششم «اخلاق نیکوماخوس» و هم چنین موارد دیگری از ارغنون، در این زمینه بحث هایی دارند.

بر اساس این مطلب فلاسفه اسلامی گفتند: اگر پنج قسم استدلال داریم می توان گفت پنج قسم آدم داریم: اهل برهان، اهل جدل، اهل خطابه، اهل مغالطه و اهل شعر. به این ترتیب یک نتیجه روان شناختی گرفتند.

مشکلات طبقه بندی مردم به جهت حقایق

طبقه بندی نمودن مردم یک سلسله مشکلات اخلاقی دارد؛

1. حقیقت در خدمت مصلحت قرار می گیرد، با اینکه نجات فقط از راه حقیقت است و آن هم در اختیار همه قرار داده نمی شود.

2. موجب پنهان کاری و ریا و... می شود.

3. تعلیم و تربیت را غیر دموکراتیک می کند. امروزه می گویند همه مردم باید در معرض تعالیم قرار گیرند و طبقه بندی مذکور مخالف نظریه مقبول و رائج در زمان حاضر می باشد. چون قبل از تعلیم شما از کجا می دانید که مخاطب اهل برهان است یا جدل یا خطابه؟ خود این مطلب هم بعد از تعلیم معلوم می شود.

4. بر این مبنا سخنان خود شخص همگی زیر سؤال می رود. مثلاً سخنان ابن رشد در فصل المقال جزو کدام معانی بود؟ پس هر یک از سخنان او زیر سؤال می رود چون شاید واقعاً به آن معتقد نباشد.