عقل و ایمان از دیدگاه ابن رشد، صدرالمتالهین شیرازی و ایمانوئل کانت صفحه 13

نسل دوم روشنگران، از دین طبیعی جانب داری و ایمان را تخطئه می کردند. دیدرو می گفت:

هر چیزی که آغاز داشته باشد، زمانی نیز پایان می پذیرد، و برعکس، هرچیزی که آغازی نداشته باشد، پایانی هم نخواهد داشت. دین های یهودی و مسیحی آغازی دارند. تنها دین طبیعی است که هیچ گاه پایان نخواهد داشت، در حالی که سایر ادیان نابود خواهند شد. (1)

نسل سوم روشنگران، صورت های مختلف دین را، اعم از طبیعی و الهی تخطئه می کردند. این نسل در فرانسه وجود داشت. برای مثال، هولباخ ، ماده را قائم به ذات می دانست و منکر خداوند و اختیار و بقای روح بود. او می گفت: «فقط طبیعت سزاوار پرستش است». (2)

بیان موضوع

-3

طرح مسئله عقل ( Reason )و ایمان ( Faith )و نسبت هر کدام با یک دیگر از دیرینه ترین، مشهورترین و عمیق ترین دغدغه های بشری از عصر اسطوره تا پساتجدد بوده و بی تردید مهم ترین مسئله الهیاتی معاصر در جهان آشوبناک کنونی است. (4) از این عنوان، زمانی به عقل و وحی، گاهی به عقل و دین و گاهی به عقل و نقل یاد شده است، هر چند تفاوت هایی نیز وجود دارد. عقل را به اعتباری می توان به عقل نظری و عملی تقسیم کرد و برای هر کدام تعاریف گوناگون مطرح کرد. از طرفی

1- (1) . فلسفه روشنگری، ارنست کاسیرر، ص 251.
2- (2) . علم و دین، ایان باربور، ترجمه بهاءالدین خرم شاهی، ص 77.
3- (3) . Subject matter.
4- (4) . منظور ما از عبارت «جهان آشوبناک» معنای نیچه ای آن نیست که جهان را فقدان نظم، چیدمان، فرم، زیبایی، حکمت و زیبایی شناسی می پندارد، بلکه منظور این است که جهان کنونی به سوی یک آشوب یا شورش معرفت شناختی درحرکت است.