عقل و ایمان از دیدگاه ابن رشد، صدرالمتالهین شیرازی و ایمانوئل کانت صفحه 148

از وجود و عدم، ولی صدرا اصطلاح امکان فقری را ایجاد کرد. یعنی هر چیزی که وجودش تعلق و وابستگی و نیاز به وجود دیگری داشته باشد ممکن فقری است. (1)

5- معلول به خاطر امکان فقری نیازی به علت دارد

درباره این که چرا معلول نیاز به علت دارد حداقل دو نظر قبل از صدرا وجود داشت:

الف) حادث بودن معلول باعث نیاز معلول به علت است؛ یعنی چون معلول مسبوق به عدم بوده برای اینکه بتواند به وجود آید نیاز به علت داشته است.

ب) امکان ماهوی بودن باعث نیاز معلول به علت است؛ یعنی چون معلول ممکن است و هیچ ضرورتی نسبت به وجود ندارد و نیز از آن جا که هر شیءای که به وجود می آید باید دارای ضرورتی باشد، این ضرورت را علت به معلول می دهد و لذا معلول از جهت امکانش نیازمند به علت است.

ج) معلول به خاطر امکان فقری نیاز به علت دارد؛ یعنی چون وجودش به گونه ای است که عین ربط و تعلق و وابستگی به علت است، به همین دلیل برای وجود و بقاء خود نیاز به علت دارد. این نظر مربوط به صدرالمتألهین است.

6- رابطه علت و معلول

تا قبل از صدرا و به خصوص در فلسفه مشّاء، معتقد بودند معلول به