عقل و ایمان از دیدگاه ابن رشد، صدرالمتالهین شیرازی و ایمانوئل کانت صفحه 59

اولاً، به این نظریه اشکال می شود که کار عقل تعلیقی است؛ یعنی مشروط به تحقیق و بررسی همه آراء و نظریات و همه دلایل و قرائن است.

ثانیاً، حکم عقل هم تعویقی است، به این معنا که همیشه به عقب می اندازد. کار عقل نیز مشروط به تحقیق و پژوهش آیندگان است.

پس می توان به این نتیجه رسید که: 1. این دو یا ممکن نیست؛ 2. یا بر فرض امکان، زمان بر است و نقش ایمان را در زندگی نادیده و کالمعدوم می گیرد.

ثالثاً، این نگرش خود ستیز است. اگر معیار عقل گرایی حداکثری را بر خودش اطلاق کنیم، نباید آن را بپذیریم. بدین معناکه با پذیرفتن آن به لزوم نپذیرفتن آن می رسیم.

ایمان گرایی

-1

«ایمان گرایی» دیدگاهی است که نظام های اعتقادات دینی را موضوع ارزیابی و سنجش عقلانی نمی داند. برای مثال اگر بگوییم که ما به وجود خداوند و عشق او نسبت به انسان ها ایمان داریم، در واقع گفته ایم که ما این امر را مستقل از هرگونه قرینه و استدلالی پذیرفته ایم و هر گونه کوششی را که برای اثبات یا انکار عشق خداوند نسبت به انسان ها صورت پذیرفته است، مردود می دانیم.

«آیا ایمان گرا عقل را کورکورانه و از سر عناد مردود می شمارد؟ لزوماً این طور نیست، بلکه ایمان گرا به ما یادآور می شود که برهان، بر مقدمات یا مفروضات خاص مبتنی است. پس اگر شخصی هیچ فرضی را به عنوان مبدأ استدلال نپذیرد، در این صورت احتجاج کردن با چنین