عقل و ایمان از دیدگاه ابن رشد، صدرالمتالهین شیرازی و ایمانوئل کانت صفحه 83

عملی، عامه مردم را به سعادت حقیقی شان نزدیک می سازد؛ (1)به همین دلیل، پیشینیان، چنین مسائلی را به صورت رمزی بیان می کردند تا فقط حکیمان «راسخ در علم» توان تأویل آنها را در خود بیابند.

به عقیده ابن رشد، هر پیامبری حکیم بوده است؛ ولی همه حکیمان، پیامبر نبوده اند و هر شریعت وحیانی، ناگزیر عقلانی نیز خواهد بود و اگر بتوان وجود شریعتی صرفاً عقلانی را پذیرفت، به یقین چنان شریعتی از آن دینی که از عقل و وحی، هر دو مدد می جوید، ناقص تر است. (2)

رهیافتی بر منزلت و جایگاه فیلسوف قرطبه

فیلسوف قرطبه (3) با تفاسیر استثنائی خود از متون ارسطو خصوصاً در رساله «النفس» خویش، جریانی را موسوم به نام ابن رشدگرایی در غرب به راه انداخت که زیربنای روان شناسی مسیحیت را متزلزل کرد. درباره ابن رشد نیز باید گفت که یکی از مهم ترین حوزه های نفوذش در غرب، به طبیعت نفس انسانی و توانایی آن در شناخت حقیقت مربوط می شود. ابن سینا مدعی بود که نفس انسانی به خودی خود و بدون دخالت روح الاقدس یا همان عقل فعال توانایی شناخت را ندارد، اما ابن رشد به «نظام سینوی» که نفوس آسمانی را هم در ساحت عقل محض مفارق دخیل می دانست انتقاد داشت. هانری کربن تصریح می کند که ابن رشد، فرشتگان و امثال این ها را استعاراتی بیش نمی داند و به نظر او موجودات این نظام فیاضی چیزهایی است که

1- (1) . همان، ص 30-428
2- (2) . همان، ص 395.
3- (3) . Cordova.