فلسفه تاریخ صفحه 128

1- آیات سنت

قرآن مجید در آیات متعددی، اموری را به عنوان سنت های الهی در میان امت های گذشته، معرفی می کند و در برخی آیات تصریح می کند که این سنت ها تغییر ناپذیر و دائمی است؛ آیات مزبور عبارتند از:

الف) قَد خَلَت مِن قَبلِکُم سُنَنٌ فَسِیرُوا فِی الأَرضِ فَانظُروا کَیفَ کانَ عاقِبَهُ المُکَذِّبِینَ. 1

«سنت» در این فراز از قرآن به معنای روش و سیره عملی است و ناظر به سنت های الهی در امت های پیشین است، زیرا عبارت ...فَسِیرُوا فِی الأَرضِ فَانظُروا کَیفَ کانَ عاقِبَهُ المُکَذِّبِینَ، حاکی از آن است که مقصود از «سنت ها» همان سیره نزول عذاب و نابودی است که بر انسان های ظالم و طاغوت هایی که در گذشته می زیسته اند، نازل شده است و قدرت نظامی، قصرهای سر به فلک کشیده و ثروت هایشان نتوانست آنها را نجات دهد. (1)

ب) اِستِکباراً فِی الأَرضِ وَ مَکرَ السَّیِّئِ وَ لا یَحِیقُ المَکرُ السَّیِّئُ إِلاّ بِأَهلِهِ فَهَل یَنظُرُونَ إِلاّ سُنَّتَ الأَوَّلِینَ فَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللّهِ تَبدِیلاً وَ لَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللّهِ تَحوِیلاً. 3