فلسفه تاریخ صفحه 216

انسان در قلب خود اعتقاد داشته باشد نعمتی که به او رسیده، از سوی خداست. سپس به سبب این نعمت الهی با زبان از خداوند سپاس گزاری کند:

«ما أنعم الله علی عبد من نعمه فعرفها بقلبه، و حمد الله ظاهرا بلسانه، فتم کلامه بالحمد حتی امر له بالمزید»؛ (1)«محال است [که] خداوند، نعمتی را به بنده ای عنایت کند و او از صمیم قلب، آن را از سوی خدا بداند و ستایش خدا را به سبب آن نعمت بر زبان جاری کند و خداوند بعد از اتمام کلامش، آن نعمت را برایش نیفزاید.»

از روایت امام صادق(علیه السلام) نیز به دست می آید که پاداش شکر در همین دنیا داده می شود، زیرا می فرماید: وقتی مؤمن بر نعمت خدا حمد و سپاس می گوید،بعد از تمام شدن کلامش، خداوند به سرعت آن نعمت را برای او می افزاید. روشن است که اگر مقصود آیه، تنها زیاد شدن نعمت در آخرت بود، باید بعد از مرگ شاکر، نعمتش افزایش می یافت، نه بعد از اتمام کلامش در این دنیا.

اهل حق، نعمت دین را می پذیرند و به خدا ایمان می آورند و عمل صالح انجام می دهند، به همین جهت مصداق بارز شاکران به شمار می آیند. ازاین رو، سنت زیادشدن نعمت ها در اثر شکر در موردشان سریان می یابد. حال، چون معنای «نعمت»، شامل همه سنت های دیگر در حق مؤمنان می شود، می توان گفت، همه سنت های الهی ای که مخصوص اهل حق است، مصادیق سنت زیادت نعمت به شمار می آیند. ازاین رو، سایر سنت های مخصوص اهل حق زیر مجموعه سنت زیادت نعمت می باشند.