فلسفه تاریخ صفحه 229

است که به پاخاستن جامعه مؤمن برای احیای دین و استقامت در راه نیل به پیروزی در مقابل دشمنان از جمله آنهاست.

و) سنت فروپاشی اقتدار جوامع در اثر طرد پیامبران

یکی از سنت های حمایتی خداوند متعال در مورد پیامبران الهی، تنبیه کفار شهرها در اثر طرد رسولان الهی است. در طول تاریخ، جوامعی که پیامبرشان را از شهر خود اخراج کرده اند، بعد از مدتی، مرگ سیاسی و نظامی شان فرارسید و نفوذ فرهنگی شان از بین رفت. برای اثبات این مدعا، می توان به آیه زیر استشهاد کرد:

وَ إِن کادُوا لَیَستَفِزُّونَکَ مِنَ الأَرضِ لِیُخرِجُوکَ مِنها وَ إِذاً لا یَلبَثُونَ خِلافَکَ إِلاّ قَلِیلاً* سُنَّهَ مَن قَد أَرسَلنا قَبلَکَ مِن رُسُلِنا وَ لا تَجِدُ لِسُنَّتِنا تَحوِیلاً؛ 1

«نزدیک بود که جایگاه تو را در آن سرزمین سست کنند تا بیرونت سازند و در آن صورت، جز اندکی پس از تو نمی زیستند. سنت فرستادگان ما پیش از تو نیز همین بود و تغییری در سنت ما نمی یابی.»

خداوند در این آیه به رسول خود می فرماید: اگر مشرکان مکه، تو را از زادگاه و وطنت (مکه) اخراج کنند، بعد از آن جز مدت اندکی نمی پایند. حال از آن جا که مشرکان مکه، بعد از مجبور کردن رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به بیرون رفتن از مکه و هجرت به مدینه به کلی ریشه کن نشدند و تا فتح مکه در عین شرک باقی مانده و بعد از فتح مکه به اسلام ایمان آورده اند،می فهمیم که مراد از درنگ نکردن مشرکان بعد از بیرون راندن پیامبران، ابتلا به عذاب استیصال و نابودی نیست، بلکه مقصود امر دیگری است و آن از بین رفتن اقتدار، شوکت، قدرت مبارزه و مقاومت در برابر دعوت پیامبر است. چنان که شواهد تاریخی، حاکی از این است که بعد از هجرت رسول