فلسفه تاریخ صفحه 239

ج) سنت شکست از دشمنان

پیش تر گفته شد که یکی از سنت های خاصِ اهل حق، سنت غلبه بر اهل باطل است. قرینه این سنت، مغلوب شدن اهل باطل در مقابل اهل حق می باشد. در واقع این سنت به منزله یک روی سکه است که روی دیگر آن، سنتِ مخصوص اهل حق (پیروزی مؤمنان) است؛ چنان که در سوره فتح، پیروزی اصحاب پیامبران بر دشمنانشان و مغلوب شدن دشمنان آنان در میدان مبارزه با پیامبران، یک سنت پایدار و مستمر الهی معرفی شده است:

- وَ لَو قاتَلَکُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوَلَّوُا الأَدبارَ ثُمَّ لا یَجِدُونَ وَلِیًّا وَ لا نَصِیراً* سُنَّهَ اللّهِ الَّتِی قَد خَلَت مِن قَبلُ وَ لَن تَجِدَ لِسُنَّهِ اللّهِ تَبدِیلاً؛ 1

«و اگر کافران [در سرزمین حدیبیه] با شما پیکار می کردند، به زودی فرار می کردند؛ سپس ولی و یاوری نمی یافتند! این سنت الهی است که در گذشته نیز بوده است و هرگز برای سنت الهی تغییر و تبدیلی نخواهی یافت!»

در سوره صف نیز پیروزی گروهی از مؤمنان از بنی اسرائیل بر گروه کافر، جزء مؤیدات خاصِ الهی شمرده شده است:

- ...فَآمَنَت طائِفَهٌ مِن بَنِی إِسرائِیلَ وَ کَفَرَت طائِفَهٌ فَأَیَّدنَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلی عَدُوِّهِم فَأَصبَحُوا ظاهِرِینَ؛ 2

«دسته ای از بنی اسرائیل ایمان آوردند و دسته ای کافر شدند و ما مؤمنان را در برابر دشمنانشان، نیرومند کردیم و پیروز شدند.»

خداوند متعال به مقتضای این سنت با استفاده از ابزارهای متعددی مانند درگیر کردن اهل باطل با اهل باطل، القای ترس در دل آنان، نازل کردن سکینه و