فلسفه تاریخ صفحه 36

رسیده است در حقیقت گردآوری مباحث شهید در مورد اجتماع از آثار مختلف ایشان به شمار می آید، لکن در برخی از محورها به نکاتی در باب فلسفه تاریخ اشاره نموده که در «المدرسه القرآنیه» طرح نشده است. این کتاب توسط جناب آقای سید منذر حکیم، تدوین شده است.

6- آثار استاد شهید مطهری

علامه شهید مرتضی مطهری در آثاری مانند «فلسفه تاریخ»، «جامعه و تاریخ»، «حق و باطل»، «قیام و انقلاب مهدی» به فلسفه تاریخ و مسائل آن پرداخته که در این میان کتاب «فلسفه تاریخ» که به دو صورتِ چهارجلدی و یک جلدی (1) منتشر شده است و مفصل ترین اثرش در این مقوله به شمار می آید. کتاب مذکور به پاره ای از مسائل فلسفه علم و فلسفه نظری به صورت تلفیقی پرداخته و مباحثی چون ارزش، علمیت، علیت و پیش بینی در تاریخ را کنار مباحثی چون تکامل تاریخ، عوامل محرِّک تاریخ، اصالت جامعه و تاریخ، مادی گرایی تاریخ بررسی کرده است. لکن بیشترین اهتمام شهید مطهری در این کتاب، نقد فلسفی تفکرِ رایجِ فلسفه تاریخ در غرب و شرق است، نه بیان فلسفه تاریخ در قرآن. ازاین رو در بررسی هایش از قرآن کمتر استفاده کرده، و بیشتر با تحلیل های عقلانی به نقد آرای فلسفه تاریخِ «ای إچ کار»، نویسنده کتاب «تاریخ چیست؟» و نظریه مارکس درباره ادوار و عامل محرک تاریخ پرداخته است. لکن در بحث هایی چون اصالت جامعه و تاریخ، آزادی انسان در ساختن جامعه و تاریخ، (2) نزاع حق و باطل،دیدگاه های قرآن را بیان نموده است.