فلسفه تاریخ صفحه 62

در جواب می گوییم: بزرگ ترین داعیه، عدم عدول از حرف اشتباه خویش است؛ اموری چون غرور علمی، تکبر و جایگاه اجتماعی، آفت های بزرگی است که امکان دارد هر عالمی را به تحریف واقعیت و قبول اشتباه علمی اش وادار نموده و در نتیجه، موجب اظهار نظر خلاف واقع او گردد. بسیار اتفاق افتاده است که همکاران یک دانشمند در دانشگاه های غرب، تنها به دلیل این که تسلیم نظریه علمی وی نشوند و زیر بار تفوق علمی او نروند، نظرش را رد کرده اند. پس غرض ورزی، هم برای مورخ و هم عالم تجربی، مانع بیان حق می شود. منتها باید اذعان کرد که انگیزه غرض ورزی در تاریخ بیشتر است، زیرا همواره پادشاهان و حاکمان جور و کسانی که با زر و زور و تزویر، جنایاتی مرتکب می شوند، دوست ندارند که ظلم آنها برای نسل های آینده فاش شود و از آنها به بدنامی یاد می شود. ازاین رو، مورخان را با تهدید یا تطمیع، تحت سلطه خود درمی آورند و قلم های مزدوری را در اختیار می گیرند و تاریخ را آن گونه که خود می خواهند - نه آن گونه که بوده است - به رشته تحریر درمی آورند. از سوی دیگر، تعصب خود مورخ نیز در تغییر تاریخ، نقش مهمی دارد، زیرا هر مورخی دارای یک سری عقاید و تعصبات خاصی است و خواه ناخواه این احساسات در هنگام نگارش تاریخ، وی را تحریک می کند تا نوک قلم را به گونه ای به حرکت در آورد که گروه محبوب او محکوم، مغلوب یا بد نام نشود. بنابراین، احتمال غرض ورزی در تاریخ بیشتر از سایر علوم است.

6- دلیل ششم

برخی گفته اند که تاریخ، رشته علمی (discipline) نیست، چراکه موضوع آن، حوادث گذشته است والآن وجود ندارد.